Η ληστοκρατία στην Ελλάδα ξεκίνησε ήδη από τα χρόνια που ακολούθησαν τη δημιουργία του νεοελληνικού κράτους και περατώθηκε το 1935, κλείνοντας μια εκατονταετία φρίκης και αίματος.
Λίγο πριν ολοκληρώσει τον κύκλο της (δεκαετία του ‘20), σημείωσε μια ασύλληπτη για την εποχή έξαρση, με πολλούς από τους εκπροσώπους της να χάνονται στην αχλύ του θρύλου. Κορυφαίος της κατηγορίας αυτής υπήρξε ο λήσταρχος Φώτης Γιαγκούλας, ο οποίος τερμάτισε το βίο και την πολιτεία του λίγο μετά το μεσημέρι της μιας Κυριακής σαν σήμερα, 20 Σεπτεμβρίου 1925.
Ο θρύλος και η δράση του υπήρξαν αλληλένδετα. Τον πρώτο τον τροφοδοτούσαν οι εφημερίδες και οι… θρυλοθήρες δημοσιογράφοι τους, καθώς και τα λαϊκά φυλλάδια των μερικών λεπτών τα οποία αναφέρονταν στη δράση του, ανεβάζοντας την κυκλοφορία τους σε απίστευτα για την εποχή ύψη.
Η ληστρική του δράση άρχισε με τη δολοφονία ενός χωρικού ο οποίος ονομάζονταν Τριανταφύλλου ή, κατ’ άλλους, με τη δολοφονία του ανθυπομοίραρχου Αλέκου Καραλή, ο οποίος πρόσβαλε μια εξαδέλφη του. Ακολούθησε μακρύς κύκλος αίματος, εκβιασμών, εκδικητικών ενεργειών και τρόμου, ο οποίος κάλυψε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα, τη Θεσσαλία και μέρος της Ηπείρου.
Λένε πως ο Γιαγκούλας είχε στην υπηρεσία του κοντά στους εκατόν πενήντα ανθρώπους, οι οποίοι τον ειδοποιούσαν για τις κινήσεις των αποσπασμάτων, τον προμήθευαν με τρόφιμα και μερικοί, οι λεγόμενοι «τραπεζίτες» φύλαγαν τα χρήματά του για ώρα ανάγκης.
Στα τέλη Αυγούστου 1925, στην απόπειρά του να δραπετεύσει στην Αλβανία, έκανε κολεγιά με τους επίσης διαβόητους ληστές Πάντο και Λεωνίδα Μπαμπάνη και Κώστα Τσαμήτα. Μαζί τους κατέφυγε, καταδιωκόμενος από το μοίραρχο Πετράκη και το απόσπασμά του, στο ληστρικό καταφύγιο της Κλεφτοβρύσης στον Όλυμπο, έχοντας ομήρους τα παιδιά των αδελφών Ράπτη . Εκεί, προδομένος από έναν έμπιστο συνεργάτη τους και ύστερα από πολύωρη μάχη, βρήκαν το θάνατο όλοι εκτός από το Λεωνίδα Μπαμπάνη, ο οποίος πιάστηκε αιχμάλωτος και στη συνέχεια δραπέτευσε.
Στη φωτό, τα κεφάλια των ληστών στο σιδηροδρομικό σταθμό Κατερίνης. Στη μέση ο Γιαγκούλας. Κατά το «έθιμο» της εποχής, οι «αυχενοτόμοι» οι οποίοι ακολούθησαν το απόσπασμα έκοψαν τα κεφάλια των ληστών και τα περιέφεραν στα γύρω χωριά καρφωμένα σε πασσάλους. Στη συνέχεια, τα κομμένα κεφάλια , αφού τοποθετήθηκαν σε κοινή θέα στα κάγκελα του σιδηροδρομικού σταθμού της Κατερίνης για να τα δει ο τότε δικτάτορας Θεόδωρος Πάγκαλος, ο οποίος επέστρεφε με το τρένο από τη Θεσσαλονίκη στην Αθήνα, στάλθηκαν στην πρωτεύουσα «προς κρανιολογικήν» και φρενολογικήν εξέτασιν». Αργότερα τοποθετήθηκαν σε ειδικές προθήκες στο Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, με εκείνο του Φώτη Γιαγκούλα να διατηρείται στην «καλύτερη κατάσταση».
