18 Μαρτίου 1936. Ο άνθρωπος που έβγαλε από την πολιτική αφάνεια μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, έπαψε να ζει…
Ακόμη και σήμερα -87 χρόνια μετά- ο θάνατος του Βενιζέλου μοιάζει να στοιχειώνει την ελληνική πολιτική ζωή. Με το τέλος του εθνάρχη έκλεισε ένας κύκλος σφοδρής αντιπαράθεσης στο πολιτικό πεδίο και ταυτόχρονα, λίγα χρόνια μετά, άνοιξε ένας νέος: της διεκδίκησης της πολιτικής κληρονομιάς και των ιδεών του Κρητικού επαναστάτη.
Στις 18 Μαρτίου 1936 ο Βενιζέλος πήρε την μικρή του εκδίκηση από την ιστορία. Ο πολιτικός που ένωσε την Ελλάδα, που την έκανε μεγάλη ταυτόχρονα τη δίχασε κιόλας. Έχει ευθύνη για την Μικρασιατική Καταστροφή – αν και δεν ήταν φυσικός αυτουργός. Αναθεματίστηκε και υβρίστηκε όσο κανείς άλλος. Και όμως με το θάνατό του οι δυνάμεις που τον πολέμησαν κρύφτηκαν, θάφτηκαν από την ιστορία. Και υποκλίθηκαν στο μέγεθος του πολιτικού ανδρός. Άλλο πολιτικό αυτού του διαμετρήματος δεν ξανάβγαλε ο τόπος κι ας λένε οι πλαστογράφοι της ιστορίας.
Ο Βενιζέλος έσβησε στο Παρίσι μετά από πολυήμερη πάλη με την ασθένεια. Εκεί βρέθηκε μετά το αποτυχημένο κίνημα της 1ης Μαρτίου 1935, όπου δεν είχε μεν καμία φυσική συμμετοχή, αλλά… σιγόνταρε το προνουτσιαμέντο που εξερράγη. Ο ελευθερωτής της Θεσσαλονίκης αναγκάζεται να φύγει από την Ελλάδα. Λίγους μήνες αργότερα ο μεγάλος πολιτικός και εθνάρχης δικάζεται ερήμην στην Αθήνα από την κυβέρνηση Τσαλδάρη και καταδικάζεται σε θάνατο ως «προδότης της πατρίδος» σε μια γενική ατμόσφαιρα μένους και οχλοκρατίας. Μάλιστα μερικοί συνεργάτες του στρατιωτικοί εκτελούνται μέσα στη Μεγάλη Εβδομάδα του Πάσχα. Ανάμεσά τους οι στρατηγοί Παπούλας και Κοιμήσης (στην Αθήνα) και ο ίλαρχος Στέλιος Βολάνης (στη Θεσσαλονίκη).
Η θανατική ποινή άλλων τεσσάρων αξιωματικών (Σαράφης, Χρ. και Ιω. Τσιγάντες και Στεφανάκος) θα μετατραπεί σε ισόβια μετά από ταπεινωτική απόταξη από το στράτευμα. Και δεν είναι οι μόνοι που αποτάχθηκαν τότε από το στράτευμα. Όλοι οι θεωρούμενοι “βενιζελικοί” απομακρύνθηκαν του στρατεύματος για να παραμείνουν σ’ αυτό μόνο οι φιλομοναρχικοί που είχαν ταχθεί υπέρ της παλινόρθωσης της μοναρχίας με κατάργηση της αβασίλευτης δημοκρατίας…
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε η πολιτική προσωπικότητα που κυριάρχησε το πρώτο μισό του 20ού αιώνα στην πολιτική, πολιτιστική και κοινωνική ζωή της Ελλάδος. Επηρέασε όμως πολύ περισσότερο τα πολιτικά και κοινωνικά πράγματα της Ελλάδας μετά το θάνατό του.
11 έτη, 6 μήνες και 10 ημέρες υπηρέτησε ο Βενιζέλος ως πρωθυπουργός της Ελλάδας σε επτά συνολικά περιόδους. Οι περίοδοι παραμονής του στην εξουσία είναι οι κυβερνήσεις του:
Από τις τρεις μακρές περιόδους της πρωθυπουργίας Βενιζέλου, η του 1910-15 συμπίπτει με τους Βαλκανικούς πολέμους και την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η περίοδος 1917-20, όπως και η περίοδος του κινήματος της Θεσσαλονίκης είναι τελείως πολεμική περίοδος. Η μόνη ειρηνική περίοδος της πρωθυπουργίας του είναι η τετραετία 1928-32.
Τα τέσσερα αυτά χρόνια συνιστούν μια ιδιοτυπία στη διαρκή ρευστότητα των κυβερνητικών σχημάτων του Μεσοπολέμου, καθώς η πολιτική -τουλάχιστον- ισορροπία διατηρείται ως την παραίτηση του γηραιού πολιτικού (τον Μάιο του 1932). Παρά τις εντυπωσιακές κινήσεις του Bενιζέλου στο πεδίο της εξωτερικής πολιτικής (όπως το σύμφωνο φιλίας με την Tουρκία), η διακυβέρνησή του στο εσωτερικό της χώρας δε συνάντησε την προσδοκώμενη ανταπόκριση. Στις αρχές του ’30 τα ιδεολογικά χάσματα που χώριζαν παλαιότερα τα δύο στρατόπεδα, είχαν σε ένα βαθμό γεφυρωθεί. Eκείνο όμως που παρέμενε ζωντανό στη συνείδηση του εκλογικού σώματος, ήταν η μνήμη του Εθνικού Διχασμού.
