Το φθινόπωρο του 1941 ο πλανήτης κρατούσε την ανάσα του με αγωνία. Οι μέχρι πρότινος σύμμαχοι, η (ναζιστική) Γερμανία και η (σταλινική) Σοβιετική Ενωση, βρίσκονταν σε πόλεμο από τις 22 Ιουνίου, όταν ο Αδόλφος Χίτλερ έδωσε εντολή για εισβολή στην ΕΣΣΔ. Μια εισβολή που, ως έγινε γνωστό με τα χρόνια, την περίμεναν οι περισσότεροι στη σημερινή Ρωσία, όχι όμως και ο Γιόζεφ Στάλιν που αγνοούσε τις προειδοποιήσεις.
Το περιβόητο Blitzkrieg, o «πόλεμος-αστραπή» των ναζί απέδωσε εκ νέου, όπως στην Πολωνία το ’39 και στη Γαλλία το ’40, χάρη και στην υπεροπλία τους σε στρατιωτικό εξοπλισμό ενώ οι Σοβιετικοί διέθεταν παλαιάς τεχνολογίας άρματα μάχης, με ανεπαρκή θωράκιση και οπλισμό. Το χιτλερικό πλάνο έδειχνε ευφυές καθότι είχε επιλύσει ένα μεγάλο πρόβλημα: εισβολή σε μια αχανή, μια τεράστια χώρα. Και μοίρασε τον στρατό του σε τρεις άξονες: προς Λένινγκραντ στον βορρά, προς Μόσχα στα ανατολικά και προς Κίεβο στον νότο, ώστε να καθηλωθεί ο σοβιετικός στρατός αλλά και να καταληφθούν οι σημαντικοί πόροι της Ουκρανίας και τα πετρέλαια του Καυκάσου. Οι Γερμανοί στρατηγοί υπόσχονταν νίκη μέσα σε… δέκα εβδομάδες, ήτοι πριν από την έναρξη του (κλασικά βαρύ) ρωσικού χειμώνα, αλλά είχαν ήδη καθυστέρηση τριών εβδομάδων λόγω της εκστρατείας στα Βαλκάνια και την αντίσταση που συνάντησαν σε Σερβία αλλά και Ελλάδα.
Ακάθεκτος ο γερμανικός στρατός στον βορρά έφτασε ως το Λένινγκραντ, σημερινή Αγία Πετρούπολη (την οποία πολιόρκησε για 900 ημέρες!), στον νότο έφτασε ως τον Καύκασο (για να ηττηθεί τον Ιανουάριο του 1943 στο Στάλινγκραντ) ενώ το κέντρο προήλαυνε ως τη Μόσχα. Ωστόσο καθηλώθηκε 19 χλμ. πριν το Κρεμλίνο δεχόμενος την αντεπίθεση του «κόκκινου στρατού» κι ενώ οι στρατηγοί του Χίτλερ πρότειναν να υποχωρήσουν για να φτιάξουν άμυνες (και να οργανώσουν νέα επίθεση την άνοιξη). Ωστόσο ο σχιζοφρενής Φύρερ διέταξε να κρατήσουν τις θέσεις τους και να αμυνθούν επί τόπου (το γνωστό «haltbefehl»). Για τον Χίτλερ, υποχώρηση σήμαινε προδοσία, άρα και εκτέλεση.
Στις 2 Οκτωβρίου 1941, η ομάδα στρατιών κέντρου υπό τη διοίκηση του Φέντορ φον Μποκ εξαπέλυσε την τελική της επίθεση κατά της Μόσχας με την κωδική ονομασία «επιχείρηση Τυφώνας» έχοντας ένα εκατομμύριο άνδρες, 1.700 άρματα και 14.000 πυροβόλα αλλά μόνο 549 αεροσκάφη – μιας και οι γερμανικές απώλειες στον αέρα ήταν μεγάλες. Ωστόσο η επίθεση, από δύο πλευρές, δεν απέδωσε, άλλωστε πολλά άρματα είχαν φθαρεί, αρκετά πυροβόλα ήταν προβληματικά ενώ το κρύο είχε εξουθενώσει τους Γερμανούς που στερούνταν βασικά είδη, όπως χοντρά ρούχα και τρόφιμα. Εννοείται ότι στη Μόσχα επικρατούσε πανικός και όλο το ανθρώπινο δυναμικό ήταν στο μέτωπο: στη φωτό, Μοσχοβίτισσες σκάβουν αντιαρματικές τάφρους γύρω από την πόλη.
Οι Γερμανοί μέσα σε ενάμισι μήνα έκαναν αρκετές επιθέσεις, κερδίζοντας ελάχιστο έδαφος αλλά πληγώθηκαν από τη σοβιετική αποφασιστικότητα ενώ τα πρώτα χιόνια άρχισαν να λιώνουν, μετατρέποντας τους δρόμους σε λασπότοπους, φαινόμενο γνωστό και ως «rasputitsa» (σ.σ. «εποχή χωρίς δρόμους»). Οι μηχανοκίνητες γερμανικές ομάδες επιβραδύνθηκαν, τα νέα σοβιετικά T-34 άρματα, που είχαν κατασκευαστεί άρον άρον, έδειχναν άτρωτα και ο ευφυής στρατηγός Χάιντς Γκουντέριαν έφτασε στα περίχωρα της Τούλα στις 29 Οκτωβρίου έχοντας στο οπτικό του πεδίο τη Μόσχα. Καθηλώθηκε όμως, από σοβιετικό στρατό και εθελοντές πολίτες, σε μία απελπισμένη μάχη. Η οποία επαναλήφθηκε αρκετές φορές.
Οι ναζί έφτασαν πιο κοντά από ποτέ στη Μόσχα στις 29 Νοεμβρίου: μόλις 19 χλμ., στη σημερινή Χίμκι. Οι Γερμανοί αξιωματικοί μπορούσαν να διακρίνουν με κυάλια μερικά από τα κύρια κτίρια της πόλης. Ωστόσο οι δυνάμεις τους είχαν εξαντληθεί σημαντικά ενώ η θερμοκρασία έπεσε ως και 45 βαθμούς υπό του μηδενός, παγώνοντας τα γερμανικά στρατεύματα (που ακόμη δεν είχαν χειμερινό ιματισμό) αλλά και τα άρματα. Η χειμερινή αντεπίθεση του κόκκινου στρατού απομάκρυνε τη Βέρμαχτ από τη Μόσχα και, τελικώς, αρκετούς μήνες μετά, απομακρύνθηκε τελείως.
Η μάχη της Μόσχας, που επισήμως διήρκεσε από τις 30 Σεπτεμβρίου 1941 έως τις 20 Απριλίου 1942, σηματοδοτεί την πρώτη φορά όπου οι στρατιές του Χίτλερ δεν μπόρεσαν να θριαμβεύσουν με την τακτική του «blitzkrieg» ενώ κατέρρευσε ο μύθος του αήττητου γερμανικού στρατού. Ηταν η αρχή του τέλους: ενεπλάκησαν 7 εκατ. στρατιώτες κι από τις δύο πλευρές, σκοτώθηκαν 2,5 εκατ. εξ αυτών και οι Γερμανοί ουδέποτε πλησίασαν πέρα αυτών των 19 χλμ. Στη Χίμκι τελείωσαν (για τους Γερμανούς) και άρχισαν (για τους Σοβιετικούς) όλα.
