Menu

Η συγκυρία… της Βιέννης: Χίτλερ, Στάλιν, Τρότσκι, Τίτο, Φρόιντ!

Η συγκυρία… της Βιέννης: Χίτλερ, Στάλιν, Τρότσκι, Τίτο, Φρόιντ!

Ιανουάριος 1913. Ενας άντρας που το διαβατήριό του έφερε το όνομα «Σταύρος Παπαδόπουλος» αποβιβάζεται από το τρένο που ερχόταν από την Κρακωβία στον βόρειο τερματικό σταθμό της Βιέννης.

Ηταν μελαχρινός, με παχύ μουστάκι… χωρικού και κρατούσε μια απλή βαλίτσα.

«Kαθόμουν στο τραπέζι», γράφει εκείνος τον οποίο θα συναντούσε ο Παπαδόπουλος, «όταν χτύπησε η πόρτα και ένας άγνωστος μπήκε στο δωμάτιο. Ηταν κοντός, αδύνατος και το σκουρόχρωμο πρόσωπό του είχε σημάδια από ευλογιά, ενώ τίποτα στο βλέμμα του δεν φανέρωνε φιλικότητα»: τούτη η περιγραφή ανήκει στον Λέοντα Τρότσκι, ένας αντικαθεστωτικός Ρώσος διανοούμενος, συντάκτης της ριζοσπαστικής εφημερίδας «Πράβδα» και ο άνθρωπος τον οποίο περιέγραψε δεν ονομαζόταν… Παπαδόπουλος, ούτε ήταν Ελληνας. Το όνομά του ήταν Ιωσήφ Βισαριόνοβιτς Τζουγκασβίλι, κι έμεινε στην ιστορία, φυσικά, ως Ιωσήφ Στάλιν.

Ωστόσο Τρότσκι και ο Στάλιν δεν ήταν οι μόνοι που ζούσαν στην ίδια περιοχή στο κέντρο της Βιέννης, κατά το ίδιο έτος, το 1913. Ο Ζίγκμουντ Φρόιντ ασκούσε ήδη την ψυχιατρική στην οδό Μπεργκάσε κι ήταν ήδη γνωστός στους βιεννέζικους κύκλους, ενώ ένας νεαρός Γιουγκοσλάβος, ο Γιόσιπ Μπροζ, που εργαζόταν στην αυτοκινητοβιομηχανία Ντέμλερ στο Νόισταντ, ένα προάστιο της Βιέννης, θα γινόταν ο ηγέτης της Γιουγκοσλαβίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως στρατάρχης Τίτο. Στις ίδιες συνοικίες ζούσε κι ένας 24χρονος Αυστριακός που ονειρευόταν να σπουδάσει ζωγραφική στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βιέννης, η οποία τον απέρριψε δύο φορές ως… ατάλαντο. Το όνομά του ήταν Αδόλφος Χίτλερ και κατοικούσε σε ένα κτίριο στην οδό Μελντερμανστράσε κοντά στον Δούναβη.

Αυτή ήταν η Βιέννη, η τότε πρωτεύουσα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, με πληθυσμό πάνω από δύο εκατομμύρια: ένα χωνευτήρι διαφορετικών πολιτισμών, γλωσσών, πολιτισμών κι εθνοτήτων που συγκέντρωνε διανοούμενους απ’ όλη την Ευρώπη.

«Η κοινότητα των διανοουμένων στη Βιέννη ήταν ολιγάριθμη, ο καθένας γνώριζε τους πάντες, γεγονός που ευνοούσε τις πολιτισμικές ανταλλαγές, ένα κλίμα που ήταν φιλικό προς τους πολιτικά διαφωνούντες», παρατηρεί ο Τσαρλς Εμερσον, συγγραφέας του βιβλίου «1913: αναζητώντας τον κόσμο πριν το Μεγάλο Πόλεμο».

Την ίδια εποχή άνθισαν τα περίφημα βιεννέζικα καφέ, χώροι ζύμωσης και ανταλλαγής ιδεών. Το αγαπημένο στέκι του Φρόιντ ήταν το Καφέ Λάντμαν, που λειτουργεί μέχρι σήμερα, ενώ ο Τρότσκι και ο Χίτλερ σύχναζαν στο ιστορικό Καφέ Τσεντράλ. Ωστόσο, η πόλη είχε και τη σκοτεινή πλευρά της: τις υποβαθμισμένες εργατικές συνοικίες, όπου, μόνο μέσα στο 1913, περίπου 1.500 Βιεννέζοι αυτοκτόνησαν, μην αντέχοντας τις συνθήκες ζωής κι εργασίας.

Κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά κατά πόσο ο Χίτλερ διασταυρώθηκε τυχαία κάποια στιγμή με τον -μετέπειτα μοιραίο αντίπαλό του κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο- Στάλιν ή αν ο Φρόιντ βρέθηκε στον ίδιο χώρο με τον Τρότσκι…


Δημοσιεύτηκε στο «Scripta Manent» της Sportday στις 7/12/2017