Οι σημαντικότερες, μακράν, εκλογές στην ιστορία αυτού του τόπου έλαβαν χώρα την πρώτη ημέρα του Νοεμβρίου του 1920. Η Ελλάδα βρισκόταν σε διαρκή πολεμική… απασχόληση από το 1912 με τους δύο Βαλκανικούς και τον Α’ Παγκόσμιο ενώ ήταν επί διετία σε εξέλιξη η Μικρασιατική Εκστρατεία. Από το ‘15 κυβερνούσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος που, ως είχε υποσχεθεί, διέλυσε τη Βουλή και οδήγησε τη χώρα σε εκλογές αφού ολοκληρώθηκε η υπογραφή της συνθήκης των Σεβρών. Κι όχι μόνο ηττήθηκε ο «εθνάρχης» αλλά δεν εξελέγη καν… βουλευτής ενώ λίγους μήνες νωρίτερα η Βουλή τον είχε ανακηρύξει «άξιον της Ελλάδος ευεργέτην και σωτήρα της πατρίδος».
Ο… μύθος, αλλά και γράφουν ιστορικοί, είναι ότι οι βενιζελικοί ηττήθηκαν επειδή ο κόσμος είχε κουραστεί από τους διαρκείς πολέμους και ήθελε «τα παιδιά μας πίσω». Λάθος! Τα αίτια της ήττας ήταν άλλα.
Πρώτον, ο αιφνίδιος (και με φριχτούς πόνους) θάνατος του νεαρού βασιλιά Αλέξανδρου λίγο πριν τις εκλογές, από δάγκωμα μιας μαϊμούς στο Τατόι. Εξέλιξη που επανέφερε στον θρόνο τον έκπτωτο, από το ‘15, πατέρα του Κωνσταντίνο, φιλοΓερμανό και persona non grata για τις μεγάλες δυνάμεις που στήριζαν, και εξόπλιζαν, τον ελληνικό στρατό.
Δεύτερον, η συμμαχία και η συσπείρωση της δεξιάς καθώς στο κόμμα των Φιλελευθέρων αντιτάχθηκε εκλογικά η Ηνωμένη Αντιπολίτευσις, ένωση των κομμάτων Εθνικοφρόνων, Συντηρητικών, Μεταρρυθμιστών κ.ά.
Τρίτον, όταν για πρώτη (και τελευταία…) φορά ψήφισαν και οι κάτοικοι της ανατολικής Θράκης η οποία, βάσει συνθήκης, θα προσαρτιόταν στη χώρα. Και ψήφισαν με απόφαση του Βενιζέλου. Ομως, τόσο σε όλη τη Θράκη όσο και στη Μακεδονία και την Ηπειρο, εδάφη που είχαν κατακτηθεί το ‘15, δικαίωμα ψήφου δεν είχαν, ως λανθασμένα αναφέρεται, οι Ελληνες αλλά όλοι οι κάτοικοι των περιοχών (άρα και Βούλγαροι, Σέρβοι, Τούρκοι). Και ουδείς εξ αυτών επιθυμούσε τη συνέχιση του πολέμου στη Μικρά Ασία: όχι τυχαίο ότι σχεδόν δεν έβγαλαν έδρα εκεί οι βενιζελικοί.
«Ήτο λάθος μου»
Κυβέρνηση σχημάτισε ο Δημήτριος Ράλλης, διενέργησε δημοψήφισμα, επανέφερε τον Κωνσταντίνο και οι δυο τους, στο μικρασιατικό μέτωπο, ξήλωσαν τους φιλοβενιζελικούς στρατηγούς. Μετά την αποτυχία του αυτή δε, ο Βενιζέλος κατέφυγε αυτοεξόριστος στο Παρίσι και έκτοτε η απορία παραμένει: γιατί πήγε τη χώρα σε εκλογές το 1920; Ως ανέφερε αργότερα ο συχνά αντίπαλός του πολιτικώς, Κωνσταντίνος Ζαβιτσιάνος, «η ενέργεια εκλογών το ‘20 ουδαμόθεν εδικαιολογείτο. Μεγαλύτερον πολιτικόν σφάλμα ήτο αδύνατον να διαπραχθή…». Χρόνια αργότερα ο ίδιος ο Βενιζέλος παραδέχθηκε ότι ότι «ήτο λάθος μου, όταν επήλθεν ο θάνατος του Αλεξάνδρου, που δεν ανέβαλα τας εκλογάς δια να διαπραγματευθώ μετά Δυνάμεων την εις τον θρόνον ανάρρησιν του συνταγματικού διαδόχου Γεωργίου, και ουχί του Κωνσταντίνου».
Απόρροια της ήττας του Βενιζέλου η Μικρασιατική Καταστροφή. Οι δυνάμεις της Αντάντ γύρισαν την πλάτη στο Βασίλειο, πια, της Ελλάδος κι άρχισαν να έχουν παρτίδες, πουλώντας όπλα, στους Τούρκους του Κεμάλ. Συν την εγκληματική απόφαση να για την εκστρατεία ως τα βάθη της χώρας, στην Αγκυρα, με τον στρατό αβοήθητο, οι εξελίξεις ήταν νομοτελειακές. Οι Τούρκοι οδήγησαν σε συντριπτική ήττα τον κατάκοπο, και αποδεκατισμένο, ελληνικό στρατό, έκαψαν τη Σμύρνη και έδιωξαν τους 1,8 εκατ. Μικρασιάτες ως «Ελληνες» (ενώ οι Ελληνες τους υποδέχθηκαν ως «Τούρκους» και «Τουρκόσπορους»….).
Δημοσιεύτηκε στο «Επί παντός» της «Sportday» στις 1/11/2019
