Διήρκησε τέσσερα χρόνια και άφησε πίσω του περί τα 21 εκατ. νεκρούς και 22 εκατ. τραυματίες. Στη συνείδηση έμεινε ως «the great war», ο μεγάλος πόλεμος.
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος (1914-18) θα ξεκινούσε ούτως ή άλλως, ως (απ)έδειξε η ιστορία. Την αφορμή έψαχνα άπαντες και τούτη δόθηκε με μια δολοφονία.
Στις 28 Ιουνίου 1914, ο αρχιδούκας και διάδοχος του θρόνου της Αυτοκρατορίας της Αυστροουγγαρίας, Φραγκίσκος Φερδινάνδος, επισκέφτηκε το Σαράγιεβο με τη σύζυγό του, Σόφι. Ωστόσο δεν επρόκειτο να φύγει ποτέ ζωντανός από εκεί καθώς ο κόσμος έβραζε. Οι Σέρβοι ήθελαν να ενωθεί η Βοσνία με το νεοσύστατο κράτους τους και να αποχωρήσει από την αυτοκρατορία, στις οποίας τον ζυγό ανήκε ενώ παρακινούνταν από τους Γερμανούς του Κάιζερ, που έβλεπαν την εμπορικότητά τους μειωμένη ελέω της ισχύος της γειτονικής τους αυτοκρατορίας.
Το ίδιο πρωινό, ο Φερδινάνδος τη… γλίτωσε δύο φορές. Αρχικά όταν ο Σέρβος εθνικιστής Νεντζέλκο Καμπρίνοβιτς, πέταξε μία χειροβομβίδα, η οποία χτύπησε στο πίσω μέρος του αυτοκινήτου και έπεσε μέσα στον κόσμο. Αντί για τον στόχο του, ο Καμπρίνοβιτς τραυμάτισε έναν αστυνομικό και μερικούς περαστικούς. Το αυτοκίνητο συνέχισε την πορεία του και τη δολοφονία ανέλαβε ο δεύτερος εκτελεστής, ο 19χρονος Βόσνιος Γκαβρίλο Πρίντσιπ. Είχε στα χέρια του μια χειροβομβίδα, αλλά δεν μπόρεσε καν να πλησιάσει το αμάξι, γιατί τον εμπόδιζε ο κόσμος που είχε συγκεντρωθεί για να καλωσορίσει τον Αρχιδούκα.
Ενας τυχερός δολοφόνος
Απογοητευμένος ο Πρίντσιπ, εγκατέλειψε την προσπάθεια και περπάτησε μέχρι την καφετέρια του Μόριζτ Σίλερ για να φάει κάτι… Μερικά λεπτά αργότερα, ο Πρίντσιπ παρακολουθούσε έκπληκτος έξω από το τζάμι, καθώς το αυτοκίνητο του αρχιδούκα σταμάτησε απότομα μπροστά στην καφετέρια. Ο οδηγός του είχε πάρει μία λάθος στροφή και ο δρόμος κατέληγε σε αδιέξοδο. Ομως, επειδή πάτησε πολύ ξαφνικά το φρένο έσβησε η μηχανή του αυτοκινήτου και μέχρι να βάλει πάλι μπρος, ο Αρχιδούκας και η σύζυγός του ήταν εγκλωβισμένοι στο στενό.
Ο Πρίντσιπ παράτησε το σάντουιτς που έτρωγε, άρπαξε το πιστόλι του, βγήκε στο δρόμο, πυροβόλησε δύο φορές από απόσταση τριών μέτρων και εκτέλεσε τον Φερδινάνδο και τη Σόφι. Αμεσα, γύρισε το όπλο προς το μέρος του για να αυτοκτονήσει αλλά δεν τον πρόλαβε ένας περαστικός και τον κράτησε ακίνητο μέχρι να φτάσει η αστυνομία. Ο πρώτος εκτελεστής, ο Καμπρίνοβιτς, κατάπιε ένα δηλητηριώδες χάπι και βούτηξε στον ποταμό Μιλτζάκα για να πνιγεί. Για κακή του τύχη, το χάπι είχε λήξει και το σημείο που βούτηξε είχε βάθος μόλις 10 εκατοστά. Η αστυνομία τον βρήκε και τον συνέλαβε, μαζί με τους άλλους συνωμότες, και άπαντες εκτελέστηκαν.
Δεν το γνώριζαν τότε, αλλά η δολοφονία του αρχιδούκα έγινε η βασική αφορμή για την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Στις 28 Ιουλίου η Αυστροουγγαρία κήρυξε πόλεμο εναντίον της Σερβίας, με το μέρος της οποίας πήγε και η μακροχρόνια σύμμαχός της, Ρωσία. Ακολούθησαν το Βέλγιο, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία. Ο πόλεμος κράτησε τέσσερα χρόνια εις πείσμα των αυτοκρατόρων και των στρατιωτικών και, πλην των 21 εκατ. νεκρών, αποτέλεσε το τέλος της αυτοκρατορίας της Αυστροουγγαρίας, το τέλος της τσαρικής Ρωσίας (με τις επαναστάσεις του 1917) αλλά και στην άνθιση του γερμανικού εθνικισμού που αποτέλεσε τον λόγο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1939-45) που άφησε πίσω του 80 εκατ. Νεκρούς.
Η δολοφονία ενός, το 1914, θα μπορούσε να πει κανείς, προκάλεσε τον θάνατο σχεδόν εκατό εκατομμυρίων άλλων…
Δημοσιεύτηκε στο «Scripta manent» της «Sportday» στις 16/11/2018
