26 Απριλίου 1986. Ο αντιδραστήρας Νο 4 του σταθμού παραγωγής πυρηνικής ενέργειας του Τσερνόμπιλ, στην πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ενωσης, εκρήγνυται. Αρχικά ουδείς είχε κατανοήσει τι ακριβώς είχε γίνει και, σταδιακά, πώς και γιατί ο αντιδραστήρας εξερράγη.
Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004, σύμφωνα πάντα με σοβιετικές και ρώσικες αναφορές.
Ανεπίσημες αναφορές όμως ανεβάζουν σε χιλιάδες συνολικά τους νεκρούς, κυρίως όσους έσπευσαν άμεσα ή τους επόμενους μήνες να βοηθήσουν στον περιορισμό της ραδιενέργειας, αλλά υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας αυτής.
Το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ ήρθε εκ νέου στην επικαιρότητα ελέω της καταπληκτικής μίνι σειράς της ΗΒΟ.
Πώς… αντέδρασαν όμως τότε τα ελληνικά ΜΜΕ; Σημειώστε ότι το 1986 δεν υπήρχε, φυσικά, ακόμη το διαδίκτυο ενώ το μόνο κανάλι ήταν της ΕΡΤ. Την ελληνική επικαιρότητα απασχολούσε, λίγο πριν το Πάσχα, οι φήμες (!) για μεγάλο σεισμό, όπως έγραφε η «Βραδυνή», η αλλαγή στη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας και ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ.
Μόλις τη Μεγάλη Τρίτη, 29 Απριλίου 1986, οι Ελληνες διαβάζουν για το «νέφος από το Κίεβο που μας απειλεί» και για τη «Χιροσίμα που έγινε κατά λάθος το Κίεβο».
Η «Βραδυνή» έγραφε ότι «οι πρώτες μετρήσεις που έγιναν σε Σουηδία και Φινλανδία, αναφέρουν αύξηση της ραδιενέργειας 50 φορές πάνω από το κανονικό. Για πρώτη φορά η Μόσχα αναγκάσθηκε να ανακοινώσει, χωρίς βέβαια καμία λεπτομέρεια, την ιστορία και να ομολογήσει ότι υπάρχουν πολλά θύματα. Το σοβιετικό πρακτορείο δεν ανέφερε την ημερομηνία του ατυχήματος ενώ Δυτική παρατηρητές και εξόριστοι Σοβιετικοί υποστήριξαν ότι ανάλογο ατύχημα, με εκατοντάδες νεκρούς, είχε γίνει και το 1958 στην περιοχή του Τσέλαμπινσκ στα Ουράλια».
«Αξιωματούχος», έγραφε την ίδια ημέρα η «Μεσημβρινή», δήλωσε ότι «η αυξημένη ραδιενέργεια φαίνεται να προέρχεται από την ΕΣΣΔ και τα φαινόμενα παρατηρήθηκαν σε Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία. Πιστεύεται ότι μια μορφή διαρροής ραδιενέργειας από κάποιο πυρηνικό εργοστάσιο της Σοβιετικής Ενωσης έπαιξε ρόλο σε αυτό».
Κοντολογίς, τρία 24ωρα μετά την καταστροφή και η Ελλάδα, όπως και ο κόσμος, βαδίζουν… στα τυφλά.
Μόλις από τη Μεγάλη Τετάρτη, 30 Απριλίου, το θέμα αρχίζει να… στολίζει τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, με τίτλους όπως «Πύρινη κόλαση» και «Πυρηνικός συναγερμός», σκορπίζοντας μεν ανησυχία αλλά με καθησυχαστικές αναφορές για την Ελλάδα.
«Δεν υπάρχει κίνδυνος για να φτάσει μέχρι τη χώρα μας το ραδιενεργό νέφος που κατευθύνεται προς τις σκανδιναβικές χώρες έπειτα από το ατύχημα που σημειώθηκε σε πυρηνικό εργοστάσιο της Σοβιετικής Ενωσης, στην περιοχή της Ουκρανίας» έγραφε η Κική Παππά για τη «Μεσημβρινή».
Το τι πραγματικά έχει συμβεί βέβαια, έγινε γνωστό πολύ καιρό αργότερα…:
Η δε… φιλοσοβιετική «Αυγή» δεν ανέφερε τίποτε την Τρίτη και την Τετάρτη 30/4/1986 έδωσε προβολή στο θέμα, αποκαλύπτοντας ότι ο Κίεβο θεωρείται πλέον «απαγορευμένη πόλη» για τους διπλωμάτες αφού απέχει μόνο 150 χλμ. από το Τσερνόμπιλ. Στις δε μέσα σελίδες ανέφερε την πλήρη άγνοια των σοβιετικών εφημερίδων, που «δεν έγραψαν τίποτε χθες για το πυρηνικό ατύχημα».
Πλήρη άγνοια των σοβιετικών εφημερίδων. Όπως και των ελληνικών. Ξημερώματα Παρασκευής 26 Απριλίου έγινε το ατύχημα, μόλις στις 29 Απριλίου οι Ελληνες ενημερώθηκαν για το περιστατικό. Από την Πρωτομαγιά του ’86 αρχίζει, με μεγάλη καθυστέρηση είναι η αλήθεια (όπως σε όλο τον κόσμο) να διαφαίνεται ο κίνδυνος του ατυχήματος. Μάλιστα ελέω της ημέρας, οι εφημερίδες κυκλοφόρησαν τη Μεγάλη Παρασκευή 2 Μαΐου. Η «Αυριανή» το αναφέρει στο πρωτοσέλιδό της και στο ρεπορτάζ έγραφε:
«Σοβαρός κίνδυνος υπάρχει και για την Ελλάδα από τη διαρροή ραδιενέργειας μετά το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο στο Κίεβο της Σοβιετικής Ενωσης! Σύμφωνα με χθεσινοβραδινό τηλεγράφημα του Ρώυτερ από το Λονδίνο, οι Σουηδοί εμπειρογνώμονες που πρώτοι ανέφεραν για το θανατηφόρο ραδιενεργό σύννεφο που πέρασε τα σοβιετικά σύνορα, δήλωσαν ότι αν η διαρροή ραδιενέργειας συνεχιστεί, οι άνεμοι θα τη μεταφέρουν και στην Ελλάδα, την Ιταλία και τη Γιουγκοσλαβία!».
Πιο… επιθετική ήταν στο ρεπορτάζ της η «Βραδυνή», αναφέροντας για «κίνδυνο – θάνατο» και ότι «Κατεβαίνει το πυρηνικό νέφος» στα Βαλκάνια.
Πιο συγκλονιστικό όμως, την ίδια ημέρα, είναι το ρεπορτάζ της «Β» με τίτλο «Επί 30 χρόνια θα πεθαίνουν από ραδιενέργεια», «Νεκρή ζώνη για δεκαετίες η περιοχή γύρω από το «Τσέρνομπιλ» ενώ παρουσιάζεται και γράφημα για το τι ακριβώς συνέβη στο εργοστάσιο.
Ακολουθεί το Πάσχα. Πλην δημοσιευμάτων, ο κρατικός μηχανισμός είναι σε πλήρη παράλυση επί του θέματος ενώ προχωρά και σε λογοκρισία. Όπως διαβάζουμε στο βιβλίο «Παιχνίδι χωρίς όρια», που έγινε best seller και κυκλοφόρησε το 2008, του Χρήστου Σωτηρακόπουλου, προσπάθησαν να κρύψουν για όσες μέρες ήταν εφικτό το πυρηνικό ατύχημα του Τσερνόμπιλ.
«…Τότε, όμως, η κυβέρνηση στην Ελλάδα αποφάσισε να μην… χαλάσει το Πάσχα του λαού. Και η κρατική τηλεόραση υπάκουσε φυσικά. Ο τελικός του Κυπέλλου Κυπελλούχων, Ατλέτικο – Ντινάμο Κιέβου το βράδυ της Παρασκευής στο Λιόν, συνέπιπτε με την περιφορά του Επιταφίου. Έτσι αποφασίστηκε να μεταδοθεί το Μεγάλο Σάββατο το μεσημέρι (!) σε μαγνητοσκόπηση. Ως αφελής, πιστεύοντας πως θα έκανε πάταγο αυτό που θα έδινα, ξεκινώντας τον πρόλογο ανέφερα την είδηση. Τρομάρα μου! Μίλησα για το τραγικό συμβάν, είπα για την προσπάθεια των Σοβιετικών να καλύψουν το θέμα… Άθελα μου, αν το ματς ήταν ζωντανό θα δημιουργούσα… κυβερνητική κρίση! Και αμφιβάλλω αν θα περνούσα ποτέ ξανά απ’ έξω από τηλεοπτικό στούντιο! Το γεγονός ότι το ματς ήταν μαγνητοσκοπημένο έδωσε τη λύση! “Έκοψαν” στην Αγία Παρασκευή ολόκληρο τον πρόλογο και η σύνδεση με το “Ζερλάν” άρχισε με τη σέντρα…».
Το Σαββατοκύριακο του Πάσχα πάντως, οι εφημερίδες συνεχίζουν να προειδοποιούν. Η «Ακρόπολις» το Μεγάλο Σάββατο, 3 Μαΐου, έγραφε στο πρωτοσέλιδό της ότι «Οι Σοβιετικοί κρύβουν την αλήθεια» και ότι «Εντείνεται στην Ελλάδα η επαγρύπνηση για επικίνδυνη ραδιενέργεια».
Μετά το Πάσχα, το θέμα αρχίζει να υποχωρεί από πρώτο στις ελληνικές εφημερίδες, επικρατεί σταδιακά μια δημοσιογραφία… κατευνασμού ωστόσο στον κόσμο επικρατεί πανικός! Ενδεικτικό το ρεπορτάζ της «Καθημερινής» την Πέμπτη 8 Μαΐου 1986: πρώτο θέμα είναι ότι «Μειώθηκαν χθες σημαντικά τα ραδιενεργά στοιχεία στο Λεκανοπέδιο της Αττικής» ενώ, δεξιά, διαβάζουμε για «μαζική έφοδο των Αθηναίων στα σούπερ μάρκετ, αγόραζαν ό,τι εύρισκαν μπροστά τους “μη επικίνδυνο”!
Τρομερό είναι και το ρεπορτάζ της «Κ» για τους… απτόητους Ελληνες τουρίστες που έκαναν Πάσχα σε εκκλησία του Κιέβου 64 τουρίστες, αγνοώντας τον πυρηνικό κίνδυνο ενώ άλλοι 15 ταξίδεψαν στην ΕΣΣΔ τη Μεγάλη Παρασκευή.
Τρομερό είναι και το ρεπορτάζ της «Κ» για τους… απτόητους Ελληνες τουρίστες που έκαναν Πάσχα σε εκκλησία του Κιέβου 64 τουρίστες, αγνοώντας τον πυρηνικό κίνδυνο ενώ άλλοι 15 ταξίδεψαν στην ΕΣΣΔ τη Μεγάλη Παρασκευή.
Η ΕΡΤ δεν μπορούσε να σιωπήσει περισσότερο. Ιδού το δελτίο ειδήσεων με τον Κώστα Χούντα, αναφέροντας τις επίσημες τοποθετήσεις της Ελλάδας αλλά και της Σοβιετικής Ενωσης και ότι η ραδιενέργεια έχει μειωθεί «40 φορές μέχρι τώρα».
O πανικός στον κόσμο όμως, υπάρχει. Οι Ελληνες, αλλά και πολλοί Ευρωπαίοι, σπεύδουν να αγοράσουν ξηρά τροφή και γάλα μακράς διαρκείας ενώ οι επιχειρήσεις αρχίζουν να πλήγονται βλέποντας τις πωλήσεις τους να καταρρέουυν. Ενδεικτική της κατάστασης είναι ανακοίνωση της εταιρείας ΕΒΓΑ τη Δευτέρα 11 Μαΐου, όπου διευκρινίζει ότι οι εισαγωγές πρώτων υλών για τα παγωτά της είχαν γίνει τον Μάρτιο, πολύ πριν συμβεί το ατύχημα στο Τσερνόμπιλ.
Παρά τις ανακοινώσεις όμως, οι… μάχες στα σούπερ μάρκετ συνεχίζονται. «Μάχες και χθες για μερικά κουτιά γάλα εβαπορέ. 36 φορές πάνω η ζήτηση, 33 φορές πάνω στα κατεψυγμένα» γράφει η «Ακρόπολις».
Την Τετάρτη 14 Μαΐου η «Αυριανή» αναφέρει για νέα αύξηση της ραδιενέργειας στη χώρα και ότι απαγορεύτηκαν όλες οι σχολικές εκδρομές ενώ βρέθηκαν μολυσμένα αφρόψαρα. Συνάμα, επειδή… Ελλάδα είσαι, έγιναν αντιπυρηνικές διαδηλώσεις στην Αθήνα και, οποία έκπληξις, «επεισόδια προκάλεσαν πάλι οι αναρχικοί».
Τα βέλη πέφτουν και στον πρόεδρο της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας κ. Γιαννακόπουλο που, ως έγραφε η «Βραδυνή», ξέρει πολύ περισσότερα από όσα ανακοινώνει και προειδοποιεί ότι η ραδιενέργεια μόλυνε τα ψάρια και το νερό.
Για εβδομάδες μετά το ατύχημα, τα ελληνικά Μέσα προσπαθούσαν να ενημερώσουν αλλά και να καθησυχάσουν τον κόσμο ωστόσο, το μόνο που κατάφεραν ήταν να σκορπίσουν τον πανικό μετά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ. Ένα ατύχημα που διαμόρφωσε τη ζωή του πλανήτη για τις επόμενες δεκαετίες. Το ακριβώς έγινε, δείτε το από επεισόδιο του «Σαν σήμερα» της ΕΡΤ…
Δημοσιεύτηκε στο Dailymedia στις 26/4/2019
