Οταν ενοποιήθηκε σε μια χώρα, πρακτικά αποτέλεσε… συνταγή έξι κρατών.
Αρχικά μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο το 1918 ως Βασίλειο των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (έχοντας όμως και μειονότητες Βόσνιων, Μαυροβούνιων και Σκοπιανών), το 1922 αναγνωρίστηκε από τη Διάσκεψη των Πρεσβευτών στο Παρίσι και ονομάστηκε «Γιουγκοσλαβία» από τους νότιους σλαβικούς λαούς που σχημάτισαν την πρώτη τους ένωση, μετά από αιώνες στους οποίους τα εδάφη τους ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της Αυστροουγγαρίας. Μετονομάστηκε σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας το 1929, ανακηρύχθηκε σε Δημοκρατική Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία από τους Παρτιζάνους το 1941, το 1945 καταργήθηκε δια παντός η μοναρχία και μετετράπη (υπό τον Γιόσιπ Μπροζ «Τίτο») σε Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας έχοντας πια κομμουνιστική κυβέρνηση.
Κατόπιν απέκτησε από την Ιταλία τα εδάφη της Ιστριας, της Ριέκα και το Ζαντάρ, το 1963 μετονομάστηκε σε Σοσιαλιστική Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας ως… δορυφόρος της ΕΣΣΔ και παρέμεινε τέτοιος αρκετά μετά τον θάνατο του Τίτο το 1980, μέχρι και τη Διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης το 1991. Από το 1963 είχαν αναγνωριστεί οι έξι «εσωτερικές» σοσιαλιστικές δημοκρατίες (Βοσνίας, Κροατίας, Σκοπίων, Μαυροβουνίου, Σλοβενίας και Σερβίας) αλλά περιείχε και δύο σοσιαλιστικές αυτόνομες επαρχίες, της Βοϊβοντίνας και του Κοσσυφοπεδίου. Ητοι, έξι συν δύο έθνη και τρεις θρησκείες (ορθόδοξοι, καθολικοί και μουσουλμάνοι) σε ένα κράτος που είχε επισήμως καταγεγραμμένες πάνω από 30 εθνικές μειονότητες.
Γιατί διαλύθηκε
Η χώρα που επί μισό αιώνα διαδραμάτιζε σημαντικό ρόλο στα Βαλκάνια και στον ψυχροπολεμικό κόσμο, διαλύθηκε με τον πλέον επώδυνο τρόπο, καίτοι ήταν ίσως ο γνησιότερος κληρονόμος της πολυεθνικής Αυτοκρατορίας των Αψβούργων. Ο Τίτο, σε κατάσταση απραξίας κι ακινησίας στα τελευταία του, δεν θέλησε να προχωρήσει στις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις, αφήνοντας δυσαρεστημένη τη μεσαία τάξη ενώ ηγετικά δεν άλλαξε ποτέ ο κανονισμός διακυβέρνησης όπου επικεφαλής του ΚΚΓ ήταν ένα συλλογικό όργανο αποτελούμενο από εκπροσώπους των «6+2». «Ολο αυτό θα καταρρεύσει μια μέρα» προφήτευε ο Εμίρ Κούστουριτσα του οποίου ο πατέρας ήταν δραστήριος στα πολιτικά της Βοσνίας.
Η οικονομική ανάπτυξη έδωσε τη θέση της στη στασιμότητα, το εξωτερικό χρέος γιγαντώθηκε και μαζί του ο πληθωρισμός, οι διαφορές βορρά – νότου σε βιοτικό επίπεδο διευρύνθηκαν και όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ άρχισε να προωθεί την Γκλάσνοστ στη Σοβιετική Ενωση, τα κομμουνιστικά καθεστώτα της ανατολικής Ευρώπης άρχισαν να καταρρέουν το ένα μετά το άλλο. Η δε Δύση δεν χρειαζόταν πλέον μια ουδέτερη και μάλιστα σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία, που έμοιαζε ανήμπορη να αντιμετωπίσει τις κοσμογονικές αλλαγές και τα εσωτερικά της προβλήματα.
Απόρροια τούτων η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας το 1991 μέσα σε ένα λουτρό αίματος που προκάλεσε ένας αδελφοκτόνος εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος έφερε στην επιφάνεια μίση και πάθη, δαίμονες του παρελθόντος, που όλοι πίστευαν πως είχαν θαφτεί για τα καλά. Αρχικά αποσχίστηκαν Κροατία (σ.σ. με το όνομα «Δημοκρατία της Σερβικής Κράινα» αρχικά) και Σλοβενία και κατόπιν τα Σκόπια και η Βοσνία. Η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας έγινε το 2003 Ενωση Κρατών Σερβίας και Μαυροβουνίου ώσπου με ειρηνικό δημοψήφισμα, οι Μαυροβούνιοι ανεξαρτητοποιήθηκαν και στις 3 Ιουνίου του 2006 η πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε για πάντα. Ακολούθησε το 2008 το Κόσοβο, που παραμένει «μερικώς αναγνωρισμένο» κράτος έως σήμερα.
Τοιουτοτρόπως ολοκληρώθηκε η διαδικασία διάσπασης της τιτοϊκής Γιουγκοσλαβίας, απόρροια της πολιτικής του εθνικιστή Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και του πολιτικού του τέκνου, και επί 20 σερί έτη ηγέτη του Μαυροβουνίου, Μίλο Τζουγκάνοβιτς.
Δημοσιεύτηκε στο «Scripta manent» της «Sportday» στις 17/11/2018
