Menu

Παλαιστίνη. Εθνος χωρίς κράτος

Παλαιστίνη. Εθνος χωρίς κράτος

Παλαιστίνη, Ιορδανία και… στη μέση το Ισραήλ και τα συμφέροντα Αμερικανών και Ρώσων στην περιοχή. Ενα, ίσως το μεγαλύτερο παγκοσμίως, γεωγραφικό θέμα, δισεπίλυτο από το 1948.

Η ιστορία του ξεριζωμού του παλαιστινιακού λαού από τα χώματά του θεωρείται από πολλούς, και ουχί αδίκως, ως ένα διαρκές έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, ένα έγκλημα που ξεκίνησε τη μέρα της «Νάκμπα» (σ.σ. «καταστροφή»), όπως την ονόμασαν οι ίδιοι: στις 15 Μαΐου 1948 οπότε ο Νταβίντ Μπεν Γκουριόν κήρυξε την ίδρυση του κράτους του Ισραήλ, σηματοδοτώντας την έναρξη ενός πολέμου που, από τη μία, δικαίωσε το όραμα δημιουργίας εβραϊκού κράτους, από την άλλη όμως οδήγησε εκατοντάδες χιλιάδες Παλαιστινίους να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Όπως στη Σμύρνη

Μετά τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Παλαιστίνη πέρασε στη δικαιοδοσία των Βρετανών, που ήθελαν να αποχωρήσουν μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου καθότι ήταν ρημαγμένοι οικονομικά. Την ευθύνη ανέλαβε ο νεοσύστατος τότε ΟΗΕ, που το 1947 εκπόνησε ένα σχέδιο διχοτόμησης με το 56% της περιοχής στην εβραϊκή κοινότητα, πρόταση που προκάλεσε το… ανάθεμα των Αράβων, μιας και έθετε την Ιερουσαλήμ υπό διεθνή έλεγχο.

Η ένοπλη σύγκρουση ήταν νομοτέλεια. Οι Βρετανοί αποχώρησαν και επίσημα την ίδια μέρα που ο Μπεν Γκουριόν κήρυξε την ίδρυση του νέου κράτους, με τα όμορα αραβικά κράτη να το θεωρούν casus belli. Μέχρι και το τέλος των εχθροπραξιών 700.000 Παλαιστίνιοι εξαναγκάστηκαν σε διωγμό και στο νεότευκτο Ισραήλ απέμειναν μόλις 870.000 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 150.000 ήταν Αραβες που αρνήθηκαν ή δεν μπόρεσαν να φύγουν.

Οι βιαιοπραγίες των Εβραίων ήταν αναρίθμητες, εις βάρος 418 χωριών με αποκορύφωμα τη σφαγή του Ντερ Γιασίν τον Απρίλιο του ’48. Τα γεγονότα ήταν σοκ παγκοσμίως και προκάλεσε τις μεγαλύτερες αλλαγές στην ανθρωπογεωγραφία μετά την Καταστροφή της Σμύρνης το 1922, ενδεικτικό ότι η Γάζα με την εισδοχή 250.000 ψυχών, τριπλασίασε τον πληθυσμό της μέσα σε λίγες μέρες! Η Γάζα προσαρτήθηκε από την Αίγυπτο και η Δυτική Οχθη από την Ιορδανία, το Ισραήλ ανακήρυξε τη δυτική Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσά του και η Ιορδανία προσάρτησε το ανατολικό μέρος της πόλης, θέλοντας να προφυλάξει τους Παλαιστίνιους που ξέμειναν εκεί.

Ο αδιάλλακτος Αραφάτ

Η επόμενη αλλαγή στο ζήτημα ήρθε το 1967 όταν οι Ισραηλινοί εισήλθαν στα επίμαχα εδάφη. Ο «πόλεμος των έξι ημερών» με Αίγυπτο, Ιορδανία και Συρία τους απέφερε τη λωρίδα της Γάζας, τη Δυτική Οχθη και την υπόλοιπη Ιερουσαλήμ, όπως και τη χερσόνησο του Σινά η οποία δόθηκε πίσω στην Αίγυπτο το 1982, ως αντάλλαγμα ειρηνευτικής συμφωνίας.

Η χρυσή ευκαιρία για την ειρήνη χάθηκε το 2000 εξαιτίας του αδιάλλακτου Γιάσερ Αραφάτ, όπως αποκάλυψε στο βιβλίο του «The Missing Peace» ο Αμερικανός διπλωμάτης Ντένις Ρος. Ζώντας εκ των ένδον τις διαπραγματεύσεις, περιγράφει τις παλινωδίες του Παλαιστίνιου ηγέτη πριν την απόρριψη μιας πρότασης που συμπεριελάμβανε την παραχώρηση της Γάζας, του μεγαλύτερου μέρος της Δυτικής Οχθης και της ανατολικής Ιερουσαλήμ στους Παλαιστίνιους! Ο λόγος της άρνησης; Η συμφωνία προέβλεπε ένα αποστρατικοποιημένο παλαιστινιακό κράτος και την απεμπόληση του δικαιώματος της επιστροφής για τους πρόσφυγες του ‘48.

Ένωση με την Ιορδανία;

Η τελευταία λύση από πλευράς ΟΗΕ, που αποτυπώθηκε με πρόταση της αμερικάνικης κυβέρνησης (από ομάδα συμβούλων του Ντόναλντ Τραμπ), ήταν η δημιουργία ομοσπονδιακού κράτους μεταξύ Ιορδανίας και Παλαιστίνης, ωστόσο οι Παλαιστίνιοι αντιπρότειναν τη δημιουργία συνομοσπονδίας… τριών κρατών με τη συμμετοχή του Ισραήλ. Μια ιδέα που ορισμένα συμφέροντα στο Ισραήλ στηρίζουν, ως ένας τρόπος να μη δοθεί πλήρης ανεξαρτησία στην Παλαιστίνη αλλά υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες να γίνει κάτι τέτοιο.

Το Ισραήλ κατέλαβε την ανατολική Ιερουσαλήμ το ’67, το άλλο μισό της ιερής πόλης είχε καταληφθεί στον Αραβοϊσραηλινό πόλεμο του ’48 από τους Ιορδανούς, ωστόσο δεν αναγνωρίζεται από τη διεθνή κοινότητα ο de facto έλεγχος της πόλης από τους Ισραηλινούς. Το 1980 με νόμο το Ισραήλ δήλωσε πως «η Ιερουσαλήμ, πλήρης και ενωμένη και είναι η πρωτεύουσα του Ισραήλ» αλλά καμία χώρα στον κόσμο δεν το αναγνωρίζει, πλην… των ΗΠΑ εδώ και λίγων μηνών.

Σήμερα, περίπου 420.000 Παλαιστίνιοι στην ανατολική Ιερουσαλήμ έχουν κάρτες «μόνιμης κατοικίας». Φέρουν επίσης προσωρινά ιορδανικά διαβατήρια.


Δημοσιεύτηκε στο «Scripta manent» της «Sportday» στις 14/1/2019