29 Απριλίου 1990, «Γουέμπλεϊ», Λονδίνο. Η Νότιγχαμ Φόρεστ αντιμετωπίζει στον τελικό του Λιγκ Καπ την Ολνταμ και κατακτά το τρόπαιο με 1-0, χάρη σε γκολ του Νάιτζελ Τζέμσον.
Ηταν ο τελευταίος της τίτλος επί ημερών Μπράιαν Κλαφ και ο τελευταίος του μεγαλύτερου Αγγλου, κι ενός από τους μεγαλύτερους παγκοσμίως, προπονητή όλων των εποχών. Ο Τζέμσον πλαισίωνε τον γιο του Κλαφ, Νάιτζελ, στην επιθετική γραμμή ενώ αρχηγός, και ηγέτης στην άμυνα, ήταν ο Στιούαρτ Πιρς. Στο ίδιο ματς έπαιξε για τελευταία φορά με την Ολνταμ ο Ντένις Ιργουϊν, προτού πάρει μεταγραφή, και κάνει τεράστια καριέρα, στη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Ο δε Κλαφ αποσύρθηκε από την προπονητική τρία χρόνια αργότερα.
Στην κηδεία του, τέτοιες ημέρες του Σεπτεμβρίου το 2004, ο ποδοσφαιρικός πλανήτης συνειδητοποίησε ότι ένα από τα μεγαλύτερα μυαλά είχε δια παντός χαθεί. Τα επιτεύγματά του παραμένουν, ακόμη και σήμερα, ακατόρθωτα για οποιονδήποτε άλλον προπονητή. Κι όμως, οι προβολείς στράφηκαν στην πιο θλιβερή περίοδο της καριέρας του: στις (μόλις) 44 μέρες που έμεινε στον πάγκο της -τότε- πρωταθλήτριας Αγγλίας, Λιντς, το καλοκαίρι του 1974. Επειδή… όλοι τον αντιπαθούσαν. Αλλά και γιατί, σε ό,τι αφορούσε τον Κλαφ, «είδηση» ήταν η αποτυχία. Το φόρτε του ήταν να μεταμορφώνει άσημες ομάδες σε «βασίλισσες». Το έκανε πρώτα με την Ντέρμπι Κάουντι (1967-1973). Την ανέβασε στην πρώτη κατηγορία, την έστεψε Πρωταθλήτρια Αγγλίας για πρώτη φορά στην ιστορία της, κι έπειτα την οδήγησε μέχρι τους ημιτελικούς του Κυπέλλου Πρωταθλητριών. Αδιανόητο.
Υστερα, με τη Νότιγχαμ Φόρεστ (1975-93). Μία μέτρια ομάδα που πάλευε να κρατηθεί στη β’ κατηγορία (τη σημερινή Championship). Την ανέδειξε Πρωταθλήτρια και κατέκτησε μαζί της δύο διαδοχικά Κύπελλα Πρωταθλητριών. Αυτό κι αν είναι αδιανόητο: προβιβασμός το 1977, πρωτάθλημα το 1978, Κύπελλο Πρωταθλητριών το 1979 και το 1980.
Δεν υπάρχει προηγούμενο, ούτε κι επόμενο, προπονητή που να σάρωσε τρεις major τίτλους με ποδοσφαιριστές δεύτερης διαλογής που συνάντησε, ή με κάποιους που εκείνος έφερε στις ομάδες του – ενώ όλοι τους θεωρούσαν «τελειωμένους». Ηταν ο προφήτης του σύγχρονου σκάουτινγκ. Είχε ένα σπάνιο χάρισμα στην επιλογή παικτών, σε συνεργασία με το προπονητικό του alter ego, τον Πίτερ Τέιλορ, αλλά και στη διαχείρισή τους – αυτό που σήμερα ονομάζουμε man management και, τότε, απλώς δεν υπήρχε ως έννοια στο αγγλικό ποδόσφαιρο. Οπως δεν υπήρχε, ως πρακτική, η ξεκούραση των ποδοσφαιριστών πριν από τους αγώνες. Στη δεκαετία των ’70s, όσο πλησίαζε η μέρα του ματς, τόσο οι γυμναστές έβαζαν τους παίκτες να τρέχουν και να ασκούνται – χωρίς την μπάλα. Οι προπονήσεις του Κλαφ είχαν προκαλέσει τα ειρωνικά σχόλια πολλών συναδέλφων του. Διοργάνωνε διάφορα παιχνίδια με την μπάλα, επικεντρώνοντας στη γρήγορη (και σωστή) αντίδραση των ποδοσφαιριστών. Ηθελε κίνηση στον χώρο και σουτ με την παραμικρή ευκαιρία. Ισως το πιο σημαντικό του χαρακτηριστικό ήταν η προσωπικότητά του.
Big Head
Στα χρόνια του, οι ποδοσφαιριστές είχαν, ήδη, αρχίσει να γίνονται φίρμες μεγαλύτερες από τους προπονητές τους, να τους υπερβαίνουν. Ο Κλαφ, ποτέ δεν επέτρεψε να συμβεί κάτι τέτοιο στις ομάδες του. Ηταν σατράπης, όμως δεν επέβαλλε την πειθαρχία μόνο με τον αυταρχισμό του. Φρόντισε να γίνει, ο ίδιος, πιο φωτεινός «αστέρας» απ’ ό,τι οι παίκτες του. Η τηλεόραση τον λάτρεψε, εκκεντρικός και ετοιμόλογος καθώς ήταν. Οι κάμερες έτρεχαν διαρκώς πίσω του, κάνοντας τους παίκτες να κατανοήσουν ποιος είναι το «αφεντικό».
Μόνο στη Λιντς δεν λειτούργησε ο «τσαμπουκάς» του. Λέγεται πως, επιχειρώντας να τους πάρει τον αέρα, σε μια από τις πρώτες ομιλίες του στους παίκτες της, είπε: «Πετάξτε τα μετάλιά σας. Τα περισσότερα τα έχετε κερδίσει παράνομα. Θα πάρουμε άλλα, μαζί». Μόνο που, η Λιντς ήταν, ήδη, πρωταθλήτρια. Οσο κι αν προσπάθησε να επιβάλει τον δικό του νόμο, οι ποδοσφαιριστές αποδείχθηκαν σκληρά καρύδια. Συσπειρώθηκαν εναντίον του και σε 44 μέρες απολύθηκε. Αλλά, τον Ιανουάριο του 1975 συνέχισε στη Φόρεστ, με τη γνωστή επιτυχία.
Σε όλες του τις ομάδες προσπάθησε να διδάξει «ευρωπαϊκό» ποδόσφαιρο. Με εξαίρεση τη Λίβερπουλ, όλοι οι υπόλοιποι αγγλικοί σύλλογοι άργησαν πολύ να ξεφύγουν από την παράδοση που ήθελε την μπάλα να παίζεται ψηλά. «Εάν ο Θεός ήθελε να παίξουμε ποδόσφαιρο στα σύννεφα, θα έβαζε το χορτάρι εκεί πάνω», επέμενε. Ηταν ξεροκέφαλος, ποτέ δεν υποχωρούσε. Εξ’ ου και το παρατσούκλι του «Big Head» (που σημαίνει “κεφάλας”, δηλαδή υπερόπτης). Γι’ αυτό, άλλωστε, δεν του έδωσαν την ευκαιρία να κοουτσάρει την εθνική ομάδα της Αγγλίας.
Το τέλος
Η πρώτη σεζόν της νεοιδρυθείσας, τότε, Premier League το 1992-93 ήταν και η τελευταία του Κλαφ ως προπονητή καθώς η Φόρεστ υποβιβάστηκε μετά από 18 συνεχόμενες παρουσίες στην κατηγορία. Ο ίδιος πέρασε τα χρόνια της “συνταξιοδότησης” του πολεμώντας τον αλκοολισμό.
Το 2003 ο Κλαφ σε ηλικία 67 ετών έκανε μεταμόσχευση ήπατος ενώ του έδιναν μόνο δύο μήνες ζωής. Μαχητής γαρ, έζησε άλλους 20 και από καρκίνο στο νοσοκομείο του Ντέρμπι, σε ηλικία 69 ετών. Σήμερα υπάρχει άγαλμά του, μαζί του επί σειρά ετών συνεργάτη του Πίτερ Τέιλορ (αλλά είχαν να μιλήσουν χρόνια πριν ο Τέιλορ πεθάνει, το 1990) στον αυτοκινητόδρομο Α52 που ενώνει το Νότινγχαμ με το γειτονικό Ντέρμπι.
Δημοσιεύτηκε στο «Scripta Manent» της «Sportday» στις 23/9/2019
