Στις μέρες μας η ΟΥΕΦΑ τοποθετεί ειδικό κλειδάριθμο στις κληρώσεις των ευρωπαϊκών διοργανώσεων, σε συλλογικό αλλά και σε εθνικό επίπεδο, για την αποφυγή αγωνιστικής συνύπαρξης ομάδων από τη Ρωσία και την Ουκρανία.
Ο λόγος προφανής και ισχύει εδώ και μερικά χρόνια λόγω των τεταμένων σχέσεων των δύο χωρών κυρίως στην δεκαετία που διανύουμε. Κάτι ανάλογο έγινε και πρόσφατα στην κλήρωση της φάσης των «32» του Γουρόπα Λιγκ όπου υπήρχαν τρεις Ρωσικές ομάδες (Ζενίτ, Κράσνονταρ, Ροστόφ) και μία Ουκρανική (Σαχτάρ).
Στην ίδια κλήρωση προέκυψε το ζευγάρι όπου ο πρωταθλητής Ολυμπιακός θα αντιμετωπίσει τον προσεχή Φεβρουάριο την τουρκική Οσμάνλισπορ στην δέκατη ελληνοτουρκική κόντρα στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις από το 2002 και μετά όταν τότε ο Παναθηναϊκός είχε βρεθεί απέναντι στη Φενέρμπαχτσε βάζοντας τέλος στον «άτυπο περιορισμό» που έβαζε η Ευρωπαϊκή ομοσπονδία ανάλογο με αυτόν τον σύγχρονο της Ρωσίας με την Ουκρανία.
Για πολλά χρόνια από τα τέλη της δεκαετίας του ’50 έως κάπου στα τέλη της δεκαετίας του ’80, η ευρωπαϊκή ομοσπονδία με τον γνωστό τρόπο του κλειδάριθμου, απέφευγε τις συγκρούσεις παρά το γεγονός ότι σε άλλα αθλήματα όπως το μπάσκετ δεν ίσχυε κάτι ανάλογο.
1958: Η άρνηση του Ολυμπιακού
Όταν ξεκίνησαν οι Ευρωπαϊκές διοργανώσεις, την σεζόν 1955-1956, το πρώτο παιχνίδι στην ιστορία ανάμεσα στην Σπόρτινγκ Λισσαβώνας και την Παρτιζάν Βελιγραδίου έγινε δύο 24ώρα πριν τον μεγάλο διωγμό των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους.
Το ματς είχε γίνει στις 4/9 του 1955 και η εφιαλτική νύκτα των Ελλήνων της Πόλης ήταν εκείνη της 6ης προς 7η Σεπτεμβρίου.
Η ΟΥΕΦΑ παρά το γεγονός ότι είχε και Έλληνα στην εκτελεστική της επιτροπή (Κωνσταντίνος Κωνσταντάρας), δεν θεώρησε ότι θα υπήρχε πολιτική προέκταση στο ποδόσφαιρο με συνέπεια να μην θέσει κανένα περιορισμό.
Έτσι μοιραία θα ερχόταν η στιγμή που μία τουρκική θα αντιμετώπιζε ελληνική και, εκ του θαύματος αυτό συνέβη στην πρώτη κιόλας φορά που η ΕΠΟ δήλωσε την πρωταθλήτρια ομάδα της χώρας να συμμετάσχει στο «νεογέννητο» τότε κύπελλο Πρωταθλητριών.
Στις τρεις πρώτες διοργανώσεις, δεν είχε δηλωθεί από την ΕΠΟ η πρωταθλήτρια ομάδα. Στην τέταρτη δηλώθηκε ο Ολυμπιακός που με άλλες 27 ομάδες συμμετείχε στην κλήρωση που έγινε στις 2 Ιουλίου του 1958 στις Κάννες με βάση γεωγραφικά κριτήρια. Η κληρωτίδα είχε τα κέφια της και ο Ολυμπιακός έπεσε πάνω στην Μπεσίκτας.
Η είδηση προκάλεσε αναταραχή με τους Τούρκους πάντως να το παίρνουν πιο χαλαρά το ζήτημα λέγοντας ότι δεν είχαν σκοπό να ανακατέψουν τον αθλητισμό με την πολιτική και άλλα τέτοια. Ζήτησαν βέβαια εγγυήσεις για την ομαλή διεξαγωγή του αγώνα στην Ελλάδα και γενικά με διπλωματία άρχισαν να αναζητούν τρόπους ματαίωσης των αγώνων, φέρνοντας την ΟΥΕΦΑ προ των ευθυνών της.
Μπροστά στον διαφαινόμενο αδιέξοδο η ΟΥΕΦΑ πήρε θέση προτείνοντας ως ύστατη λύση την διεξαγωγή και των δύο αγώνων σε ουδέτερο έδαφος. Όρισε μάλιστα το Βελιγράδι (είχε προταθεί και η Σόφια) ως τόπο διεξαγωγής απαλλάσσοντας μάλιστα και τις δύο ομάδες από τα έξοδα του ταξιδιού.
Μετά από μια δραματική συνεδρίαση το διοικητικό συμβούλιο του Ολυμπιακού στις 28 Ιουλίου του 1958 αποφάσισε να μην δεχθεί την μεσολάβηση και την πρόταση της ΟΥΕΦΑ προτάσσοντας ως δικαιολογία το γεγονός ότι έπαυε να ισχύει ο λόγος της παρουσίας της ομάδας στο κύπελλο Πρωταθλητριών που δεν ήταν άλλος από την ευκαιρία που θα είχαν οι φίλοι της να την δουν αγωνιζόμενη με μια ξένη στο ίδιο της το γήπεδο.
Η Μπεσίκτας πέρασε «μπάι» στην επόμενη φάση όπου μάλιστα αντιμετώπισε τη Ρεάλ Μαδρίτης και αποκλείστηκε μετά από σκληρή μάχη (1-1, 0-2).
Στα χρόνια που ακολούθησαν και μετά το ελληνοτουρκικό κάζο του 1958, συνειδητοποίησαν στην ΟΥΕΦΑ ότι θα έπρεπε να λαμβάνουν σοβαρά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα.
Έτσι μπήκε ο περιορισμός. Καμία άλλη κλήρωση δεν έφερε αντιμέτωπες ομάδες από την Ελλάδα και την Τουρκία σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο, είτε σε διοργάνωση ΟΥΕΦΑ είτε της ΦΙΦΑ για πολλά χρόνια έως ότου άρθηκε ο περιορισμός.
1962: 1-1 στο «Μιτάτ Πασά»
Η ΟΥΕΦΑ λογάριαζε πάντως χωρίς το…Βαλκανικό Κύπελλο και έτσι στην δεύτερη διοργάνωση του θεσμού (1962-1963), ο Ολυμπιακός που θα έφθανε έως την κατάκτηση του το 1963, βρέθηκε στον ίδιο όμιλο με τη Γαλατασαράι. Στις 11/4 του 1962 στο Καραϊσκάκη με σκόρερ τον Ψύχο ο Ολυμπιακός επικράτησε με 1-0 και στις 24/10 στο «Μιτάτ Πασά» της Πόλης, οι δύο ομάδες αναδείχθηκαν ισόπαλες 1-1 (σκόρερ ο Αριστείδης Παπάζογλου).
Τα δύο παιχνίδια έγιναν σε πολιτισμένα πλαίσια χωρίς σημειωθεί το παραμικρό παρά μόνο κάποιες μέσα στα πλαίσια του φυσιολογικού για ποδοσφαιρικό παιχνίδι αντεγκλήσεις.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Φάληρο βρέθηκαν 20.000 κόσμου και 18.000 στη ρεβάνς.
Ήταν μια ηχηρή απάντηση ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να νικήσει την πολιτική.
1971: Η επιστροφή του Πανιωνίου στις ρίζες του
Στην διάρκεια των αγώνων για το Βαλκανικό κύπελλο, είχαμε και άλλες ελληνοτουρκικές αναμετρήσεις αλλά το δίχως άλλο ξεχώρισε εκείνη του 1971 για συναισθηματικούς λόγους.
Η ιστορία είχε… κέφια και θέλησε να συνδυάσει ένα μεγάλο τρόπαιο για τους «κυανέρυθρους» του Πανιωνίου σε συνδυασμό με την επιστροφή στη γενέθλια πόλη τους, αλλά και στο γήπεδο που άφησαν πίσω τους με τη καταστροφή του 1922.
Δεν είναι μόνο ότι η αντίπαλος τους στον τελικό Αλτάι είχε έδρα τη Σμύρνη, αλλά χρησιμοποιούσε ως γήπεδο το ίδιο γήπεδο που είχε ο Πανιώνιος πριν τη καταστροφή. Ένα γήπεδο που είχε τη δική του ιστορία. Τον χώρο κοντά στο νεκροταφείο το είδε δωρίσει ο Μητροπολίτης – Εθνομάρτυρας Χρυσόστομος το 1910.
Η περιοχή λεγόταν Δραγάτσι Πούντας. Για 12 χρόνια εκεί έδινε τους αγώνες της η ποδοσφαιρική ομάδα, στο ταρτάν που το περιέβαλε αγωνιζόντουσαν οι αθλητές του στίβου. Μετά την καταστροφή η Αλτάι εγκαταστάθηκε όχι μόνο στο γήπεδο του Πανιώνιου, αλλά και στα γραφεία του. Από τότε μέχρι το 1971 που έπαιξε ο Πανιώνιος πολλά είχαν αλλάξει. Το γήπεδο είχε πάρει άλλη μορφή κι η περιοχή είχε πάρει το τουρκικό όνομα Αλσαντζάκ.
1986: Η άρνηση του ΑΠΟΕΛ
Ένα περιστατικό ανάλογο με εκείνο του Ολυμπιακού το 1958 έγινε το 1986 όταν για πρώτη φορά από το 1963 που ξεκίνησαν να συμμετάσχουν οι κυπριακές ομάδες, έτυχε να κληρωθούν με τουρκική που συμπτωματικά ήταν και πάλι η Μπεσίκτας.
Αντίπαλος ο ΑΠΟΕΛ στον δεύτερο γύρο του κυπέλλου Πρωταθλητριών. Η κλήρωση δίχασε τους πάντες στην Λευκωσία. Ο πρόεδρος της ομάδας, Μιχαλάκης Ζιβανάρης κλήθηκε να πάρει την απόφαση για το αν θα αγωνιστεί ή όχι ο ΑΠΟΕΛ στους με τους Τούρκους.
Τη λύση έδωσε τελικά ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Σπύρος Κυπριανού:
«Ο ΑΠΟΕΛ δε θα ταξιδέψει στην Κωνσταντινούπολη, διότι ο αγώνας με τη Μπεσίκτας έχει σημαντικές πολιτικές προεκτάσεις» είχε πει με επίσημη δήλωση του. Ο ΑΠΟΕΛ αποκλείστηκε και τιμωρήθηκε με διετή αποκλεισμό από την ΟΥΕΦΑ που στη συνέχεια μειώθηκε στον έναν χρόνο.
2005. Ο θρίαμβος της Ανόρθωσης
Από τότε πέρασαν σχεδόν 20 χρόνια για να συμβεί κάτι ανάλογο και η μοίρα το έφερε να συμβεί στην ομάδα που υπέφερε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη και ξεριζώθηκε από την Τουρκική εισβολή του 1974, την Ανόρθωση.
Η «Κυρία» που από την Αμμόχωστο βρέθηκε να εδρεύει στην Λάρνακα, με παίκτη-προπονητή τον Τιμούρ Κετσπάγια, απέκλεισε την Τραμπζονσπόρ στον δεύτερο προκριματικό γύρο του Τσάμπιονς Λιγκ, το καλοκαίρι του 2005. Νίκη με 3-1 στο πρώτο ματς στο «ΓΣΠ» και ήττα 1-0 στη ρεβάνς της Τραπεζούντας.
Η σιωπηρή άρση και το 2002
Στο μεταξύ ήταν θέμα χρόνου να φέρει η κληρωτίδα αντιμέτωπες ελληνική με τουρκική ομάδα. Η ΟΥΕΦΑ είχε ένα σωρό περιορισμούς να κάνει από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 με τα ιστορικά κοινωνικοπολιτικά γεγονότα που κυριαρχούσαν στην Ευρώπη από τις αρχές της τελευταίας δεκαετίας του προηγούμενου αιώνα με συνέπεια οι «παλαιοί» να μπουν στο περιθώριο.
Όπως σιωπηρά είχε μπει ο περιορισμός, το ίδιο σιωπηρά είχε αρθεί. Είχαν ενημερωθεί οι δύο ομοσπονδίες και απλά περίμεναν να συμβεί.
Στο μεταξύ είχε γίνει στις 21 Σεπτεμβρίου του 1988 το ιστορικής σημασίας φιλικό στο «Ινονού» της Πόλης. Η ελληνική εθνική ομάδα έχασε με 3-1 (το γκολ ο Αναστόπουλος) στο γήπεδο όπου γκρεμίστηκε το 2013 και κτίστηκε στη θέση του, το νέο στάδιο όπου έγινε η τρομερή έκρηξη στις 10 Δεκεμβρίου με τους δεκάδες νεκρούς.
Έτσι φθάσαμε στον Οκτώβριο του 2002. Η κληρωτίδα φέρνει αντιμέτωπους στον δεύτερο γύρο του κυπέλλου ΟΥΕΦΑ, την Φενέρμπαχτσε και τον Παναθηναϊκό με πρώτο ματς στις 31/10 στο «Σουκρού Σαράτσογλου».
Εκείνη την περίοδο η κυβέρνηση Σημίτη κάνει προσπάθειες για σύσφιξη των ελληνοτουρκικών σχέσεων ενώ παράλληλα οι δύο χώρες ετοιμάζονται να καταθέσουν κοινό φακέλο για την συνδιοργάνωση του Euro 2008.
Ο μετέπειτα πρωθυπουργός και τότε Υπουργός των Εξωτερικών, Γιώργος Παπανδρέου είναι ανάμεσα στους θεατές του αγώνα.
Ατυχέστατη έμπνευση. Αποδοκιμάστηκε και σφυρίχθηκε ακόμη και από τους οπαδούς του Παναθηναϊκού ενώ οι Τούρκοι του πέταξαν μέχρι και καθίσματα.
Στις εξέδρες οι οπαδοί της Φενέρ είχαν αναρτήσει ένα προκλητικό πανό με τον Μωάμεθ, αναφερόμενοι στην άλωση και στην Οθωμανική κατοχή των 400 χρόνων.
Ο Παναθηναϊκός πάντως πήρε παλικαρίσια πρόκριση γυρνώντας με 1-1 από την Πόλη και συντρίβοντας 4-1 τη Φενέρ στη Λεωφόρο.
Η πρώτη από τις εννέα
Αυτή ήταν η πρώτη από τις εννέα αναμετρήσεις στα κύπελλα Ευρώπης με τους Τούρκους πάντως να υπερέχουν σε νίκες ενώ οι ελληνικές σε προκρίσεις. Τέσσερις νίκες σε 16 αγώνες για τις ελληνικές ομάδες που έχουν προκριθεί στις τρεις από τις τέσσερις φορές σε νοκ άουτ αναμετρήσεις με τους περισσότερους αγώνες να έχουν γίνει σε φάση ομίλων. Εκτός του Παναθηναϊκού το 2002, ξεχωρίζει και η πανάξια πρόκριση του ΠΑΟΚ επί της Φενέρμπαχτσε το 2010 αλλά και το επιβλητικό 3-0 του Ολυμπιακού επί της Γαλατασαράι το 2003.
