«Από τα μέσα Φεβρουαρίου 1826 άρχισαν πολλαίς φαμελλιαίς να υστερούνται το ψωμί. Μία Μεσολογγίτισσα, ήτις περιέθαλπεν ασθενή και τον αυτάδελφόν μου Μήτρον, ετελείωσεν την θροφή της, και μυστικά, μαζύ με δύο φαμελλιαίς Μεσολογγίτικες, έσφαξαν ένα γαϊδουράκι, πωλάρι που το έφαγαν. Ταις ηύρα οπού έτρωγαν, ερώτησα που ηύραν το κρέας, και τρόμαξεν η ψυχή μου όταν ήκουσα ότι ήτο γαϊδούρι. Μία συντροφιά στρατιωτών Κραβαριτών είχεν έναν σκύλον και, κρυφά και αυτοί, τον έσφαξαν και τον μαγείρευσαν. Εμαθεύθη και τούτο. Ημέραν παρ’ ημέραν αυξάνουσα η πείνα, έπεσεν και η πρόληψις και όλα του να τρώγουν ακάθαρτα, και άρχισαν αναφανδόν πλέον να σφάζουν άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και ακόμη να τα πωλούν μία λίρα την οκά οι ιδιοκτήται των, και που να προφθάσουν; Τρεις ημέραις απέρασαν και ετελείωσαν και αυτά τα ζώα…».
Απόσπασμα από τα καλύτερα απομνημονεύματα που έχουμε για την Επανάσταση του ’21 αλλά και μετά, από κάποιον που τα έζησε.
Ήταν μέσα στο Μεσολόγγι, στην πολιορκία (και συνέταξε μάλιστα την απόφαση της εξόδου καθ’ υπαγόρευση του Επισκόπου Ρωγών Ιωσήφ), πολέμησε κατόπιν σε Τρίπολη, Πάτρα, Κόρινθο, νησιά, ήταν δίπλα στον Γιώργο Καραϊσκάκη ήταν σκοτώθηκε (ή δολοφονήθηκε), πήρε αξιώματα τόσο επί Καποδίστρια όσο και επί Όθωνα.
Τα »Ενθυμήματα στρατιωτικά της Επαναστάσεως των Ελλήνων 1821 -1833» μπορείτε, αν έχετε υπομονή (λόγω γλώσσας και… χειρόγραφου) να τα διαβάσετε εδώ.
Είναι ό,τι καλύτερο γράφτηκε για το Εικοσιένα: 2.701 χειρόγραφες σελίδες που εκδόθηκαν σε τρεις τόμους υπό την επιμέλεια του Γ. Βλαχογιάννη.
Ο Νικόλαος Κασομούλης, ένας από τους πιο άγνωστους ήρωες του ’21, γεννήθηκε σαν σήμερα το στη Σιάτιστα της Κοζάνης το 1795 και πέθανε στις 20 Αυγούστου του 1872 στη Στυλίδα.
