Η εμφάνιση του αεροπλάνου στην Ελλάδα οφείλεται αρχικά στην ιδιωτική πρωτοβουλία. Πρωτεργάτης ήταν ο θεατρικός επιχειρηματίας Λεωνίδας Αρνιώτης, ο οποίος έκανε το 1908 δύο δημόσιες ανεπιτυχείς προσπάθειες απογείωσης του αεροπλάνου του, τύπου Bleriot, με κινητήρα των 30 ίππων, με μοναδικό αποτέλεσμα τελικά, την καταστροφή του αεροσκάφους.
Ο πρώτος Έλληνας αεροπόρος που πέταξε στη χώρα μας ήταν ο Εμμανουήλ Αργυρόπουλος. Η πρώτη του πτήση έγινε την 8η Φεβρουαρίου 1912, στην περιοχή του Ρουφ με αεροπλάνο τύπου Nieuport IV.G. Ο Αργυρόπουλος εκτέλεσε μετά την επιτυχία του αυτή, δεύτερη πτήση με επιβάτη τον τότε πρωθυπουργό, Ελευθέριο Βενιζέλο. Τον ίδιο δρόμο των εντυπωσιακών επιδείξεων επέλεξε και ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Καραμανλάκης με αεροσκάφος Bleriot. Στην προσπάθεια του να εντυπωσιάσει ο Καραμανλάκης, επέλεξε να εκτελέσει ναυτιλιακό ταξίδι από την Αθήνα στο Ρίο της Πάτρας, εγχείρημα ιδιαίτερα τολμηρό για τα δεδομένα της εποχής. Η έλλειψη πείρας και οι ισχυροί άνεμοι τον οδήγησαν σε αναγκαστική προσθαλάσσωση στον Κορινθιακό κόλπο, η οποία είχε ως αποτέλεσμα τον πνιγμό του. Ήταν ο πρώτος νεκρός της Ελληνικής Αεροπορίας, σαν σήμερα το 1912.
Παράλληλα, με την ιδιωτική πρωτοβουλία και στο πλαίσιο της αναδιοργάνωσης των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας από γαλλική στρατιωτική αποστολή, τον Απρίλιο του 1911, ξεκίνησε η προσπάθεια συγκρότησης Αεροπορικών Υπηρεσιών. Το Δεκέμβριο του 1911 αναχώρησαν για τη Γαλλία, Υπολοχαγοί Δημήτριος Καμπέρος και Μιχαήλ Μουτούσης, μαζί με τον Ανθυπίλαρχο Χρήστο Αδαμίδη, προκειμένου να εκπαιδευτούν ως Αεροπόροι στη σχολή των αδελφών Farman, στην Etampes, κοντά στο Παρίσι. Τον Απρίλιο του 1912 ακολούθησαν οι Υπολοχαγοί Λουκάς Παπαλουκάς, Μάρκος Δράκος και ο Ανθυπίλαρχος Πανούτσος Νοταράς. Ταυτόχρονα παραγγέλθηκαν τα πρώτα τέσσερα αεροσκάφη τύπου Henry Farman ΙΙΙ.
Η πρώτη στρατιωτική πτήση πραγματοποιήθηκε από τον Υπολοχαγό Δημήτριο Καμπέρο στις 13 Μαΐου 1912. Στο Φάληρο, εκεί που σήμερα είναι το Μουσείο Ιστορίας της Πολεμικής Αεροπορίας. Πτήσεις πραγματοποιήθηκαν και στα μεγάλα στρατιωτικά γυμνάσια της περιόδου μέχρι τις 19 Μαΐου 1912.
Το αεροπλάνο γρήγορα έδειξε την αξία του στις επιχειρήσεις του Στρατού και με δεδομένη τη θαλάσσια γεωγραφική διαμόρφωση της Ελλάδας ξεκίνησαν το 1912 οι προσπάθειες δημιουργίας ναυτικής Αεροπορίας. Να σημειωθεί ότι ο Δημήτριος Καμπέρος μετέτρεψε ένα από τα πρώτα Henry Farman σε υδροπλάνο και το δοκίμασε επιτυχημένα στη διαδρομή Φάληρο – Ύδρα – Φάληρο, στις 24 και 25 Ιουνίου 1912, δείχνοντας τις δυνατότητες χρήσης του αεροπλάνου ως μέσου αεροναυτικής συνεργασίας.
Ο «μάρτυρας» Καραμανλάκης…
Ο Αλέξανδρος Καραμανλάκης, με καταγωγή από το Ρίο της Πάτρας και την Κωνσταντινούπολη, εκπαιδεύτηκε το 1911 σε αεροπορική σχολή του Παρισιού και επέστρεψε στην πατρίδα εφοδιασμένος με ένα ιδιόκτητο Blériot 50 ίππων, γεμάτος όνειρα για την κατάκτηση των αιθέρων.
Μάλιστα, οι τρεις σκαπανείς της Ελληνικής Αεροπορίας, Αρνιώτης, Αργυρόπουλος και Καραμανλάκης, είχαν προγραμματίσει κοινή εμφάνιση και συλλογική επίδειξη πάνω από το κλεινόν άστυ, η οποία όμως δεν κατέστη δυνατή λόγω του αιφνίδιου θανάτου του Καραμανλάκη, συνεπεία πτώσης του αεροσκάφους του στον Κορινθιακό κόλπο (περιοχή Λυγιάς Κορινθίας, κοντά στο Δερβένι), στις 29 Αυγούστου 1912.
Στις 8 Αυγούστου 1911 ο Καραμανλάκης αναχώρησε για τη Γερμανία και Γαλλία «προς μελέτην ειδικήν των μεγάλων εκδόσεων και της εν γένει δημοσιογραφικής κινήσεως εν Ευρώπη», όπως έγραψε η εφημερίδα του. Αφού έμεινε για λίγο στη Γερμανία, πήγε στη Γαλλία και γράφτηκε στην αεροπορική σχολή του διάσημου αεροπόρου και μηχανικού Λουί Μπλεριό (1872-1936).
Τέσσερις ημέρες μετά την ιστορική πτήση του Αργυρόπουλου, στις 12 Φεβρουαρίου 1912, ο Καραμανλάκης φτάνει στην Πάτρα, με ένα αεροπλάνο Μπλεριό 11 (Bleriot XI) στις αποσκευές του. Στις 26 Μαρτίου 1912 επιχειρεί να πετάξει από το Ρίο στην Αθήνα, ένα εγχείρημα επικών διαστάσεων για εκείνη την εποχή, δεδομένης και της πτητικής απειρίας του. Το αεροπλάνο του σηκώνεται και πέφτει σχεδόν αμέσως. Οι ζημιές δεν είναι μεγάλες και ο ίδιος δεν τραυματίζεται.
Ακολουθεί μία ακόμη αποτυχημένη απογείωση στις 9 Απριλίου, αλλά στις 23 του ίδιου μήνα απογειώνεται κανονικά από το Ρίο και πετάει για λίγο πάνω από την Πάτρα. Λίγες μέρες αργότερα, στις 30 Απριλίου, προσπαθώντας να απογειωθεί από την Εγλυκάδα της Πάτρας, θα πέσει και θα τραυματιστεί, προκαλώντας σοβαρές ζημιές στο αεροπλάνο του.
Ο Καραμανλάκης μεταφέρει τις αεροπορικές του δραστηριότητες στην Αττική, όπου ο ουρανός της θα αποδειχθεί πιο φιλόξενος. Στις 17 Ιουλίου 1912 πετάει σε ύψος 2.200 μέτρων και στις 19 Αυγούστου υψώνεται στα 3.050 μέτρα, μία αξιοσημείωτη επίδοση για την εποχή του. Τώρα νιώθει απόλυτα έτοιμος για την πραγματοποίηση του ονείρου του, την πτήση από την Αθήνα στην Πάτρα.
Την Τετάρτη 29 Αυγούστου 1912, στις 6:10 το πρωί, απογειώνεται από το Παλαιό Φάληρο. Περίπου δύο ώρες αργότερα επιχειρεί αναγκαστική προσθαλάσσωση στον Κορινθιακό Κόλπο (ανάμεσα στα χωριά Στόμι και Λυγιά και σε μικρή απόσταση από την ακτή), λόγω μηχανικής βλάβης. Το αεροπλάνο αρχίζει να χάνει ύψος και καταπέφτει στη θάλασσα. Ο Καραμανλάκης, μπλεγμένος στα σχοινιά του αεροπλάνου, προσπαθεί να απεμπλακεί, αλλά δεν τα καταφέρνει και θα αφήσει την τελευταία του πνοή στο βυθιζόμενο αεροπλάνο του, σε ηλικία 24 ετών, και γίνεται ο πρώτος μάρτυρας της ελληνικής αεροπορίας.
Την επομένη γίνεται η κηδεία του στον Άγιο Γεώργιο Καρύτση στην Αθήνα, παρουσία του πρωθυπουργού Ελευθερίου Βενιζέλου, μελών του Υπουργικού Συμβουλίου και πλήθους κόσμου, που τον συνοδεύει στην τελευταία του κατοικία στο Α’ Νεκροταφείο. Τραγικές φιγούρες, η γηραιά μητέρα του και η νεαρά σύζυγός του.
Ο Τύπος της εποχής έγραψε, μεταξύ άλλων, τα εξής για την πρώτη αυτήν τραγωδία στην ιστορία της Ελληνικής Αεροπορίας: «Η αρχαία Ελλάδα έδωσε τον Ίκαρον θυσίαν της αεροπορικής Ιδέας, η νεωτέρα δίνει τον Καραμανλάκην».
…και η αγάπη του για τη δημοσιογραφία
Ο Αλέξανδρος Καραμανλάκης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 18 Ιανουαρίου 1888. Πρωτότοκος γιος του εμπόρου Θεμιστοκλή Καραμανλάκη και της Ευρυδίκης Καραμανλάκη, σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή. Το 1908 η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, μετά το κίνημα των Νεοτούρκων.
Ο Καραμανλάκης ασχολήθηκε από μικρός με τη δημοσιογραφία και στις 7 Ιανουαρίου 1911 εξέδωσε την εβδομαδιαία εφημερίδα «Ανεξάρτητος Αθηνών» με τον υπότιτλο «Πολιτική, κοινωνιολογική και φιλολογική εβδομαδιαία επιθεώρησις».
Η πλατιά μόρφωση του νεαρού Αλέξανδρου, σε συνδυασμό με τη φιλερευνητική διάθεση που τον χαρακτηρίζει τον στρέφει στο μαγικό χώρο της δημοσιογραφίας οδηγώντας γρήγορα στην έκδοση ενός δικού του, οικονομικά αυτόνομου, εντύπου. Ήταν μια κοινωνική και φιλολογική εβδομαδιαία επιθεώρηση, που είχε σχεδιάσει ο Καραμανλάκης κατόπιν μελέτης της αθηναϊκής ζωής και ανάλυσης της πολιτικής επικαιρότητας σε εγχώριο (τοπικό) αλλά και διεθνές επίπεδο. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο ολοσέλιδο κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου («Ανεξάρτητος», φ.1 – 07/01/1911) που υπογράφει ο ίδιος ο εκδότης, αναφέρονται εμφατικά, τα εξής:
«[…] Πάντες κατενόησαν ότι τα κράτη κυβερνώνται διά της ισχύος, ότι ουδέν έθνος δύναται να υπάρξη άνευ κοινού νοός, κοινός δε των εθνών νους είνε η Κυβέρνησις. Κυβέρνησις ισχυρά, έχουσαν συναίσθησιν των καθηκόντων αυτής και των ευθυνών ας φέρει απέναντι όλου του έθνους. Κυβέρνησις κυβερνώσα και μη κυβερνωμένη, ουδέ πτοουμένη, αλλά δυναμένη να πατάξη την ελευθερίαν εκείνην, ήτις, εξερχομένη των ορίων, καλείται αναρχία […]Αποκαλέσαντες δε την ημετέραν Επιθεώρησιν διά του ονόματος «Ανεξάρτητος», θα επαγρυπνίσωμεν ανενδοιάστως περί το σκόπιμον και βαρυσήμαντον του τίτλου αυτής, όντες βέβαιοι ότι μη κατερχομένη εις προσωπικάς έριδας, ουδέ εις ύβρεις και μεροληπτικάς κρίσεις, θέλει καταστεί σοβαρόν δημοσιογραφικόν όργανον, κρίνον πάντοτε από περιωπής τα διάφορα πολιτικά, κοινωνιολογικά και φιλολογικά ζητήματα […] Ο «Ανεξάρτητος» τάσσεται από της σήμερον υπέρ του δικαίου και τιμίου κοινωνικού αγώνος, υπέρ πάσης Κυβερνήσεως σκοπούσης ειλικρινώς την ανάδειξιν και εξύψωσιν του Ελληνικού Βασιλείου, υπέρ των τιμίων και εναρέτων πολιτών, των κοσμούντων διά των έργων αυτών τας πολιτειακάς τάξεις, υπέρ των εργατικών τάξεων των λαμπρυνόντων, διά του βαρέος των χειρών των έργου την εν τοις σπαργάνοις εισέτι ευρισκομένην Ελληνικήν βιομηχανίαν και ιδία υπέρ πάντων των πνευματικώς και αόκνως εργαζομένων υπέρ της αναπλάσεως της ψυχής του Έλληνος πολίτου…».
Δυστυχώς, ο βίος αυτής της ενδιαφέρουσας και καλοστημένης εκδοτικής προσπάθειας αποδείχθηκε βραχύς, καθότι στις 28 Οκτωβρίου του ίδιου έτους τυπώθηκε το τελευταίο φύλλο (φ. 43, 28/10/1911). Μέσα σε αυτούς τους δέκα μήνες φιλοξενήθηκαν στις σελίδες του «Ανεξάρτητου» άρθρα – συνεργασίες διανοούμενων της εποχής όπως του Μπάμπη Άννινου, του Γ. Δροσίνη, του Γ. Στρατήγη και του Γρ. Ξενόπουλου. Παράλληλα, η εφημερίδα είχε στήλες εξειδικευμένου ενδιαφέροντος για τις κυρίες, τον αθλητισμό, το χρηματιστήριο, θέματα υγείας και υγιεινής («Η στήλη του Ιπποκράτους»), ενώ στην τελευταία σελίδα καταχωρούνταν οι διαφημίσεις.
