Menu

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Άλλοι λένε ότι ήταν η ημέρα που το ποδόσφαιρο άλλαξε. Για πάντα. Για εκείνη την εποχή, τουλάχιστον, καθώς το βλέπουμε ούτως ή άλλως να αλλάζει στις μέρες μας. Διαρκώς.

Άλλοι το (κατ)έγραψαν το ως «το ματς του αιώνα». Ναι, ένας χαρακτηρισμός που έχει… φορεθεί σε αρκετά άλλα παιχνίδια. Να θυμηθούμε τον ημιτελικό Δυτικογερμανών και Ιταλών στο Μουντιάλ του ’70; Τον αντίστοιχο Γάλλων και Δυτικογερμανών στο Euro του ’84; Και ένα κάρο άλλοι αγώνες. Ωστόσο, όντως, ο αγώνας ανάμεσα σε Ούγγρους και Άγγλους ένα μουντό απόγευμα του 1953 άλλαξε για πάντα το άθλημα στο οποίο θεωρούσαν, τόσο ο υπόλοιπος πλανήτης όσο και οι ίδιοι οι Άγγλοι, για τους εαυτούς τους, ότι ήταν ανίκητοι. Δεν ήταν. Και η επιβεβαίωση ήρθε… έξι φορές, όσα και τα γκολ που είχαν δεχθεί από τους αφιονισμένους Μαγυάρους.

Αγγλία – Ουγγαρία 3-6

Στις 25 Νοεμβρίου 1953 η Αγγλία φιλοξένησε την Oυγγαρία στο κατάμεστο Γουέμπλεϊ του Λονδίνου, ενώπιον 107.000 θεατών που κατέκλυσαν τις εξέδρες για ένα φιλικό ματς μεν, αλλά ένα μπρα ντε φερ δύο παγκόσμιων δυνάμεων, δε. Το παιχνίδι ήταν μάλιστα προγραμματισμένο για ένα εξάμηνο νωρίτερα αλλά, καθότι η Ουγγαρία ήταν ακόμη υπό το γνωστό καθεστώς της εποχής, η κυβέρνηση αρνούνταν να δώσει άδεια να ταξιδέψει υπό τον φόβο της… συντριβής. Άλλωστε ήταν γνωστή η υπεροψία των γηπεδούχων, οι οποίοι αυτοδιαφημίζονταν ως οι εφευρέτες του ποδοσφαίρου.

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Οι Άγγλοι παρατάχθηκαν σε σχηματισμό WM, ένα σύστημα που κυριαρχούσε εκείνη την εποχή στο σπορ με τριάδα στην άμυνα, ας πούμε κάτι σαν 3-2-2-3 ενώ οι Μαγυάροι του Γκούσταβ Σέμπες κατέβηκαν (ανάλογα) με 2-3-3-2, με τον (μετέπειτα «τιμονιέρη» του Παναθηναϊκού ως τον τελικό του 1971 – ναι, στο Γουέμπλεϊ) Φέρεντς Πούσκας και τον Σάντορ Κόσιτς μπροστά και τον Νάντορ Χιντεγκούτι σε ρόλο «κρυφού» φορ.

Το ράπισμα για τους Άγγλους του Γουόλτερ Γυίντερμποτομ, που αν και ισοφάρισαν στο 13’ το γρήγορο γκολ του Χιντεγκούτι, ήταν μεγάλο. Και εξελίχθηκε σε εφιάλτη καθώς οι ταλαντούχοι Μαγυάροι ήταν τεχνικά και τακτικά, αρτιότερα καταρτισμένοι και έκαναν σμπαράλια την άκαμπτη αμυντική γραμμή των γηπεδούχων. Το τελικό 6-3 υπέρ της «αράντσιπατ», ως έμεινε στην ιστορία εκείνη η ουγγρική ομάδα, ήταν εκκωφαντικό για τον πλανήτη ονόματι ποδόσφαιρο, μάλιστα πριν καν το ημίωρο οι Μαγυάροι είχαν ήδη βάλει τέσσερα.

Τρία ο Χιντεγκούτι, δύο ο Πούσκας, ένα ο Μπόζικ προτού ο (μετέπειτα σερ) Αλφ Ράμσεϊ διαμορφώσει με πέναλτι το τελικό 6-3.

Η 7άρα της Βουδαπέστης

Ήταν η πρώτη εντός έδρας ήττα για την Αγγλία, από μη βρετανική ομάδα, από το 1871 (!) μα, κυρίως, ήταν μια εφιαλτική βραδιά για τη βρετανική, ποδοσφαιρική αυτοκρατορία που, και επίσημα πια, δεν ήταν ανίκητη. Την επομένη, η Βουδαπέστη… βούλιαξε από 150.000 οπαδούς στον σιδηροδρομικό σταθμό.

Ευλόγως οι Άγγλοι, που είδαν το γόητρό τους να πλήττεται ανεπανόρθωτα, επιζητούσαν διακαώς την εξιλέωση για τον ιστορικό διασυρμό. Όπως στο μποξ: όταν χάνεις, θέλεις ρεβάνς. Οι Μαγυάροι αυτή τη φορά το δέχθηκαν, με περισσή χαρά. Και τον Μάιο του 1954, η θρυλική «αράντσιπατ» παρέδωσε ακόμη μία ποδοσφαιρική ραψωδία και θριάμβευσε με το απίστευτο 7-1 μπροστά σε 92.000 θεατές. Ο Λάντος, ο Μπόζικ, ο Λόραντ, ο Κότσις, ο Χιντεγκούτι, ο Πούσκας, ο Τσίμπορ ήταν οι νέοι βασιλιάδες του ποδοσφαίρου και ετοιμάζονταν για την κατάκτηση του Παγκοσμίου Κυπέλλου που ξεκινούσε, ένα μήνα αργότερα, στα γήπεδα της Ελβετίας. Φευ…

Και μάλιστα χωρίς, πια, τον σταρ Λάζλο Κουμπάλα ο οποίος είχε αποκτήσει την τσεχοσλοβάκικη υπηκοότητα, μη μπορώντας να αντέξει το καθεστώς στη χώρα του αλλά οι Βοημοί αποκλείστηκαν πρόωρα σε εκείνο το Μουντιάλ, δίχως καν σκοράρουν.

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Επισήμως, 105.000 θεατές την είδαν να κερδίζει στο «Νεπστάντιον», αλλά περισσότεροι ακόμη στριμώχτηκαν στις κερκίδες. Υπάρχουν ιστορίες ότι οπαδοί μέσα από το γήπεδο χρησιμοποιούσαν…ταχυδρομικά περιστέρια για να στείλουν τα εισιτήριά τους σε φίλους που περίμεναν απ’ έξω.

Στο τέρμα βρέθηκε και πάλι ο Τζιλ Μέρικ, ο οποίος παρότι θεωρείτο ο κορυφαίος Άγγλος τερματοφύλακας της εποχής, απέκτησε το προσωνύμιο «ο κύριος 13», για τα… ισάριθμα γκολ που δέχθηκε σε αυτά τα δύο ματς. Στη θέση του Χάρι Τζόνστον στην αμυντική τριπλέτα που σχημάτιζε με τον Αλφ Ράμσεϊ και τον Μπίλι Ράιτ, πέρασε ο Σιντ Όουεν. Στην επιστροφή του από τη Βουδαπέστη, μία εβδομάδα μετά το ματς, η ομάδα του, η Λούτον, αντιμετώπιζε την Γουέστ Χαμ του Μάλκολμ Άλισον. Όταν ο Αλισον τον ρώτησε πως ήταν το παιχνίδι της Ουγγαρίας, ο Οουεν απάντησε: «Μάλκολμ, ήταν σαν να παίζουν άτομα από το διάστημα…».

Το «θαύμα της Βέρνης»

Η Ουγγαρία ταξίδεψε στην Ελβετία ως το αδιαφιλονίκητο φαβορί για την κατάκτηση του τροπαίου, ούσα τότε ήταν αήττητη από τον Μάιο του 1950 όταν είχε χάσει στη Βιέννη από την Αυστρία με 5-3. Και στο μεσοδιάστημα είχε συνθλίψει, δις, τους Άγγλους, και είχε πάρει το μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ελσίνκι το 1952. Εξ ου και αποκαλούνταν «αράντσιπατ»: η χρυσή ομάδα. Και με προπονητή… τον υπουργό Αθλητισμού, Σέμπες!

Η Ουγγαρία έκανε λοιπόν… περίπατο ως τον τελικό, συντρίβοντας τη Δυτική Γερμανία με 8-3, τη Νότια Κορέα με 9-0, τη Βραζιλία με 4-2 και την Ουρουγουάη, στα ημιτελικά, με 4-2 στην παράταση. Και έφτασαν ως τον τελικό της Βέρνης με αντίπαλο τη Δυτική Γερμανία: ουδείς της έδινε τύχη.

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Κι όμως, η Ουγγαρία, αυτή η εκπληκτική ομάδα, δεν τα κατάφερε. Στον τελικό ο Πούσκας, τραυματίας από αγώνα νωρίτερα (και σε εποχή δεν επιτρέπονταν ακόμη οι αλλαγές…) απαίτησε να ξεκινήσει βασικός, ως και έγινε, ενώ η ομάδα του Σεπ Χέρμπεργκ παρατάχθηκε με αρκετούς που δεν είχαν αγωνιστεί στην… 8άρα του πρώτου γύρου. Συν ότι περί τους 30.000 Γερμανούς είχαν ταξιδέψει ως την Ελβετία και μετέτρεψαν το «Βάνκντορφ» σε έδρα της εθνικής τους.

Οι Πούσκας και Κότσις έκαναν το 2-0 μόλις στο 8ο λεπτό, οι Δυτικογερμανοί έμοιαζαν χαμένοι όμως μείωσαν στο 10’ και άρχισε να βρέχει και στο 18’ ο Ραν ισοφάρισε. Το βαρύ τερέν δυσκόλεψε τους τεχνίτες Μαγυάρους, που έδειχναν κατάκοποι, ο Πούσκας όσο περνούσε η ώρα κούτσαινε αισθητά καθώς ένιωθε αφόρητους πόνους στον αστράγαλο και οι Ούγγροι λύγισαν στο 84’, χάνοντας με 3-2. Ο Πούσκας περίλυπος έφυγε κλαίγοντας στα αποδυτήρια, οι Μαγυάροι είχαν πέσει ξεροί στο τερέν, οι Δυτικογερμανοί πανηγύριζαν.

Πολλά ακούστηκαν και άλλα τόσα γράφτηκαν για την απόδοση των Γερμανών, ειδικά στον τελικό, καθώς ήταν… ακμαιότατοι ως τέλους και σε εποχή που δεν υπήρχε αντιντόπινγκ κοντρόλ, είχαν τετραμελές ιατρικό επιτελείο μαζί τους (κάτι ασυνήθιστο εκείνα τα χρόνια) ενώ μερικούς μήνες μετά τους αγώνες οι Τούρεκ, Μάι, Βάλτερ, Εκελ, Κόλμαϊερ και Λίμπριχ προσβλήθηκαν από ίκτερο με αποτέλεσμα να σταματήσουν το ποδόσφαιρο.

Τούτο, το Δυτική Γερμανία – Ουγγαρία, έμεινε στην ιστορία (γυρίστηκε και ταινία μάλιστα) ως το «Θαύμα της Βέρνης», ένα θαύμα μόλις ένα χρόνο μετά το «το ματς του αιώνα». Οι Μαγυάροι ουδέποτε κατόρθωσαν να εμφανιστούν τόσο ανταγωνιστικοί, ο Πούσκας σταμάτησε από την εθνική το 1956 και τίποτε δεν ήταν ξανά όπως τότε.

 Ο Πούσκας ξανά στο Γουέμπλεϊ

Ο Φέρεντς Πούσκας, 18 χρόνια αργότερα, επέστρεψε στο Γουέμπλεϊ. Το 1971 οδήγησε τον Παναθηναϊκό στο τελικό του Κυπέλλου Πρωταθλητριών απέναντι στον Άγιαξ. Τον, ως αποδείχθηκε στις αρχές των 70s, ανίκητο «Αίαντα» καθώς οι παρέα του Γιόχαν Κρόιφ κατέκτησε τρία συνεχόμενα Πρωταθλητριών.

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Όσο για την Αγγλία; Το… το στραπάτσο την κατέβασε από το συννεφάκι, ο Ράμσεϊ έμαθε πολλά από εκείνη την ήττα και θα ήταν αυτός που, αναλαμβάνοντας την εθνική ομάδα το 1962, μετέτρεψε το κλασσικό WM σε 4-4-2 και βρήλε έβρισκε τον τρόπο να χρησιμοποιήσει δύο φορ και να έχουν πλάτος τα χαφ του. Η Αγγλία επί των ημερών του έγινε παγκόσμια πρωταθλήτρια, κατακτώντας το Μουντιάλ του 1966, όπως και η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ έγινε πρωταθλήτρια Ευρώπης υπό τις οδηγίες του σερ Ματ Μπάσμπι, ενός τεχνικού επηρεασμένου επίσης από την ουγγρική πανδαισία εκείνου του απογεύματος. Ήταν η μέρα που θα άλλαζε το ποδόσφαιρο αφού πάνω σε αυτή την ουγγρική συνταγή ακόμα και οι Βραζιλιάνοι θα έφταναν στην πρώτη κατάκτηση του Μουντιάλ το 1958, αντιγράφοντας πολλά από την «αράντσιπατ».

Η «αράντσιπατ» στην Ελλάδα…

Εκείνα χρόνια στην Ουγγαρία τα θέματα τακτικής ήταν πάντα προς συζήτηση, κυρίως ανάμεσα σε τρεις ριζοσπαστικούς προπονητές, τον Μάρτον Μπούκοβι, τον Μπέλα Γκούτμαν και τον Γκούσταβ Σέμπες.

Οι δύο πρώτοι εργάστηκαν και στην Ελλάδα: ο Μπούκοβι στον Ολυμπιακό οδηγώντας τον σε πρωταθλήματα το ‘66 και το ‘67 και ο Γκούτμαν (σ.σ. ο Ζοσέ Μουρίνιο της εποχής του) το 1967 ανεπιτυχώς στον Παναθηναϊκό. Μάλιστα παρότι στην ιστορία του ποδοσφαίρου παραμένει ως ο μοναδικός τεχνικός που κατέκτησε τίτλους σε πέντε διαφορετικές χώρες και ήταν ο δημιουργός της μεγάλης Μπενφίκα των θριάμβων στο Κύπελλο Πρωταθλητριών την διετία 1961 και 1962, ο Γκούτμαν δεν συμπλήρωσε ούτε τρίμηνο στον πάγκο του «τριφυλλιού»!

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Ο Σέμπες ήταν αυτός που οδήγησε την Ουγγαρία στην δόξα του Γουέμπλεϊ, αλλά ο Μπούκοβι ήταν αυτός που επινόησε τον σημαντικότερο νεωτερισμό τακτικής. Ως προπονητής της ΜΤΚ Βουδαπέστης, μετέτρεψε το WM επαναφέροντας τους πλάγιους στα άκρα της επίθεσης, ενώ τράβηξε αντίθετα τον σέντερ φορ στο κέντρο. Τότε έγινε προφανές ότι ένα τέτοιο σύστημα απαιτούσε επιπλέον αμυντική κάλυψη και για το λόγο αυτό άλλος ένας από τους αμυντικούς μέσους οπισθοχώρησε, δημιουργώντας ένα αποτελεσματικό 4-2-4.

Στην πραγματικότητα, ο Γουόλτερ Γουίντερμπότομ, ο προπονητής της Αγγλίας, περιορίστηκε στο WM γιατί το είχαν συνηθίσει οι παίκτες του στις ομάδες τους. Στην Ουγγαρία, ωστόσο, ήταν πολύ πιο επικεντρωμένοι στην εθνική τους ομάδα…

Αργότερα, ελάχιστοι θυμούνται πως ο αείμνηστος Δημήτρης Καρέλλας έφερε στην Ελλάδα τους Ούγγρους σταρ για λογαριασμό του Εθνικού Πειραιά, μετά τη φυγή τους στη Δύση. Όμως το τέως ΠΟΚ, μόλις συνειδητοποίησε τον μεγάλο κίνδυνο που διαγραφόταν, συνασπίστηκε και εμπόδισε την ΕΠΟ να τους εκδώσει δελτία!

…και η παραλίγο ουγγρική υπέρβαση του Εθνικού

Εν μέσω της εξέγερσης στην Ουγγαρία, η Χόνβεντ βρίσκεται στην Αμβέρσα, έχοντας ηττηθεί από την Αθλέτικ στο Μπιλμπάο με 3-2, καθ’ οδόν για τη Βουδαπέστη και οι Φέρεντς Πούσκας, Σάντορ Κότσις και Ζόλταν Τσίμπορ, αυτομολούν στη Δύση, το 1956. Οι Μαγυάροι προσπάθησαν μετά κόπων και βασάνων να ενταχθούν σε ισπανικές ομάδες ωστόσο, ελέω γραφειοκρατικών θεμάτων, η ιστορία κρατούσε πολύ.

Όταν η Ουγγαρία γκρέμισε την αγγλική αυτοκρατορία

Και, ακριβώς τότε, ο πανέξυπνος Καρέλλας επιχείρησε να κάνει το… κόλπο γκρόσο σε μια εποχή που δεν υπήρχε καλά καλά πρωτάθλημα, ήταν (ως το 1959) ερασιτεχνικό και ο ιδιοκτήτης του Εθνικού είχε τη φιλοδοξία να γιγαντώσει μια ούτως ή άλλως μεγάλη ομάδα, εκείνη την εποχή. Είχε άλλωστε ποδοσφαιριστές όπως ο Φερλέμης, ο Καρνασόπουλος, ο Κλικόπουλος, ο Λαιμός και ο Καραουλάνης αλλά και τον περίφημο τερματοφύλακα Μανταλόζη, το ’56 είχε απωλέσει τον τίτλο οριακά από τον… συμπολίτη Ολυμπιακό και το ’57 διεκδίκησε επί ίσοις όροις τον τίτλο.

Ο Καρελλάς έχει συμφωνήσει προφορικά μαζί τους και τους περιμένει για υπογραφές γύρω στο Πάσχα, όταν ο Εθνικός θα έδινε φιλικό με μια μεικτή Ούγγρων «αντιφρονούντων». Χιλιάδες Ελληνες τους υποδέχθηκαν στο αεροδρόμιο του Ελληνικού, είναι καθημερινά στο επίκεντρο των ΜΜΕ, το φιλικό λήγει… 0-7 και ο Καρελλάς ανακοινώνει τη συμφωνία με Σάμπο, Τσόλνοκ, Τζάμποκι, Γκαραμβολγκί, Σάγκι ενώ οι φήμες δίνουν και παίρνουν για τους άλλους τρεις. Ωστόσο η ΕΠΟ τιμωρεί τον Εθνικό για συμφωνία με επαγγελματίες, ενώ τότε το πρωτάθλημα ήταν ερασιτεχνικό, τον αποβάλλει από πρωτάθλημα (που ήταν έτοιμος να κατακτήσει) και η ποινή πέφτει προ της νέας σεζόν. Οι Ούγγροι έφυγαν, βρήκαν άλλες ομάδες και ο ιστορικός Εθνικός απώλεσε μια τεράστια ευκαιρία να δημιουργήσει μια… πανευρωπαϊκή, δίχως υπερβολές, δύναμη.


Blog που δημοσιεύτηκε στη Fonbet.gr στις 1/9/2021