Έμεινε στην ιστορία ως «ο τελικός των 3 δευτερολέπτων» και αποτέλεσε την κορυφαία αθλητική αντιπαλότητα του Ψυχρού Πολέμου ανάμεσα σε ΗΠΑ και ΕΣΣΔ.
Ήταν ο τελικός του μπασκετικού τουρνουά των Ολυμπιακών Αγώνων, σαν σήμερα, 9 Σεπτεμβρίου 1972 στο Μόναχο. Ο Νταγκ Κόλινς είχε ευστοχήσει στις δύο βολές διαμορφώνοντας το 50-49 υπέρ των Ηνωμένων Πολιτειών. Όπως είναι λογικό η επαναφορά ήταν στα χέρια των Σοβιετικών. Εκείνοι δεν την κάνουν σωστά με τους Αμερικανούς να αρχίζουν να πανηγυρίζουν για την κατάκτηση του χρυσού.
Ωστόσο ο διαιτητής της αναμέτρησης είχε σφυρίξει πριν γίνει η επαναφορά, με αποτέλεσμα η μπάλα να βρεθεί εκ νέου στα χέρια των Σοβιετικών και το χρονόμετρο να γυρίζει στο ένα δευτερόλεπτο. Η ΕΣΣΔ κάνει την επαναφορά, αλλά η κόρνα της λήξης ακούγεται την ώρα που είχε δοθεί η πάσα. Έτσι για ακόμα μια φορά, η φάση θεωρήθηκε ως μη γενόμενη με τον γενικό γραμματέα της FIBA, Γουίλιαμ Τζόουνς να γυρίζει το χρονόμετρο και πάλι στα 3 δευτερόλεπτα.
Στην τρίτη επιτέλους ευκαιρία, η επαναφορά γίνεται σωστά, ο Αλεξάντερ Μπέλοφ πιάνει την μπάλα την αφήνει στο καλάθι διαμορφώνοντας το τελικό 51-50 και δίνοντας το χρυσό μετάλλιο στους Σοβιετικούς.
Στη συνέχεια, οι ΗΠΑ δεν δέχτηκαν να πάρουν το ασημένιο μετάλλιο, με τον συγκεκριμένο τελικό να μένει στην ιστορία…
Μετά από επτά σερί
Η Σοβιετική Ένωση, βρήκε απέναντι της, τις ΗΠΑ, που «μετρούσαν» τότε 63 συνεχόμενες νίκες (!). Σε εκείνον τον αγώνα που ολοκληρώθηκε με 51-50, υπέρ των Σοβιετικών, ήταν η πρώτη φορά, που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχασαν το χρυσό μετάλλιο, στην καλαθοσφαίριση. Από το 1936, δηλαδή τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, ως και το 1968, έπαιζαν χωρίς… αντίπαλο. Έχοντας ως απολογισμό επτά χρυσά μετάλλια, συνεχόμενα.
Όμως όλα τα πράγματα στην ζωή, έτσι και τα ρεκόρ έχουν μία αρχή και ένα τέλος, το δεύτερο ήρθε το 1972. Στον τελικό των «3 δευτερολέπτων», όπως έμεινε στην ιστορία, στο Μόναχο.
ΕΣΣΔ (Βλάντιμιρ Κοντράσιν): Παλιντόβα, Παουλάουσκας 3, Σακαντελίτζε 8, Ζαρμουχαμέντοφ 4, Μπολόσεφ 4, Εντέσκο, Σ. Μπέλοφ 20, Κόρκια 4, Ντβόρνι, Βολνόφ, Αλ. Μπέλοφ 8, Κοβαλένκο.
ΗΠΑ (Χανκ Άιμπα): Ντέιβις, Κόλινς 8, Χέντερσον 9, Μπάντομ 2, Ρ. Τζόουνς, Ντ. Τζόουνς 6, Φορμπς 2, Μπρούερ 9, Μπάρλεσον, Μακ Μίλαν 2, Τζόις 6, Ράτλιφ 6.
Σκάνδαλο ή όχι;
Η ταινία Going Vertical με θέμα τον επικό τελικό στο μπάσκετ των Ολυμπιακών του Μονάχου το 1972, με την ΕΣΣΔ να επικρατεί 51-50 έναντι των ΗΠΑ, έγινε η εμπορικότερη ταινία στην ιστορία του ρωσικού κινηματογράφου, προκαλώντας διθυράμβους αλλά και επικρίσεις για ανακρίβειες στην αναπαράσταση γεγονότων και προσώπων.
- Οι βολές του Νταγκ Κόλινς, το τάιμ-άουτ που (αμφισβητείται ότι) ζήτησε ο Κοντράσιν.
- Το λάθος της γραμματείας που δεν πήγε τον χρόνο στα 3 δευτερόλεπτά.
- Η δεύτερη επανάληψη με απόφαση του γενικού γραμματέα.
Οι Αμερικανοί που πανηγύριζαν, είδαν τον Αλεξάντερ Μπέλοφ να σκοράρει (από την μακρινή πάσα του Εντέσκο) και να διαμορφώνει το 51-50, βάζοντας τέλος στο τρομερό 63-0 των ΗΠΑ στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η απόλυτη αντιστροφή. Αυτοί που πανηγύριζαν ήταν οι Σοβιετικοί. Και οι Αμερικανοί που δεν χώνεψαν ποτέ αυτή την ήττα, αρνήθηκαν να πάρουν τα μετάλλιά τους. Σχεδόν μισός αιώνας πέρασε και για το αμερικάνικο μπάσκετ αυτός ο αγώνας έχει γίνει αντικείμενο ακόμη και … έρευνας της CIA. Με την KGB να παίζει ρόλο στη διαμόρφωση του σκορ, καθώς σύμφωνα με ένα ευφάνταστο Αμερικανό δημοσιογράφο, ο Βούλγαρος ρέφερι Αραμπατζιάν, είχε «απειληθεί» από την σοβιετική υπηρεσία ασφαλείας.
Ο γλαφυρός συνάδελφος είχε ξεχάσει (ή έκανε πως ξέχασε) ότι στο μεγαλύτερο μέρος του τελικού, η ΕΣΣΔ ήταν μπροστά στο σκορ, οπότε ο Αραμπατζιάν λίγο … μπορούσε να επέμβει. Προφανώς μια τέτοια ήττα και κυρίως με τον τρόπο που επήλθε είναι κάτι περισσότερο από οδυνηρή. Οι Αμερικανοί αποκλείεται να την ξεχάσουν. Ο αρχηγός της ομάδας μάλιστα, Κέβιν Ντέιβις, που πρωταγωνίστησε στην απόφαση να μη γίνουν αποδεκτά τα αργυρά μετάλλια από την ΔΟΕ, έχει κάνει διαθήκη με την οποία υποχρεώνει την οικογένειά του να τηρήσουν την συγκεκριμένη στάση και μετά θάνατον!
Ο κανονισμός
Με τον ήχο της κόρνας, ο πρώτος διαιτητής της αναμέτρησης, Ρενάτο Ριγκέτο, κατευθύνθηκε προς τη γραμματεία για να μάθει για ποιο λόγο ήχησε η κόρνα, ωστόσο το παιχνίδι συνεχιζόταν κανονικά. Οι Σοβιετικοί έκαναν άμεσα την επαναφορά μετά τη βολή του Κόλινς και το χρονόμετρο άρχισε να κυλά, μέχρι ένας από τους βοηθούς προπονητή της ΕΣΣΔ να φτάσει σχεδόν μέσα στον αγωνιστικό χώρο, ωρυόμενος προς τους διαιτητές ότι η ομάδα του έχει ζητήσει τάιμ άουτ. Το παιχνίδι διακόπηκε.
Σύμφωνα με τους κανονισμούς, το τάιμ άουτ μπορούσε να ζητηθεί είτε μεταξύ των δυο βολών είτε πριν την εκτέλεσή τους, οπότε μετά τη δεύτερη εύστοχη βολή των Αμερικανών, η ΕΣΣΔ δεν θα είχε ευκαιρία για να σχεδιάσει επίθεση. Η διαδικασία κλήσης του τάιμ άουτ γινόταν με το πάτημα ενός κουμπιού, που ενημέρωνε αυτόματα τη γραμματεία με μια φωτεινή ένδειξη για το ποιος έχει ζητήσει τάιμ άουτ.
Στην περίπτωση αυτή, το σύστημα κόλλησε και η κόρνα ήχησε στη διάρκεια των βολών με αποτέλεσμα να προκληθεί σύγχυση.
Οι Σοβιετικοί ισχυρίζονταν πως είχαν πατήσει εγκαίρως το κουμπί κι ότι η σύγχυση προήλθε από λάθος της γραμματείας, ενώ οι Αμερικανοί από την πλευρά τους αμφισβητούσαν αν όντως είχε ζητηθεί τάιμ άουτ από τον Κοντράσιν.
Ο Ριγκέτο με τη σειρά του αντιμετώπιζε πρόβλημα συνεννόησης με τους ανθρώπους της γραμματείας, που μιλούσαν μόνο γερμανικά, ωστόσο αποφάσισε να μην κατοχυρώσει το τάιμ άουτ στους Σοβιετικούς, αλλά ούτε και να τιμωρήσει με τεχνική ποινή το βοηθό του Κοντράσιν για παραβίαση των ορίων. Η βολή του Κόλινς μέτρησε κανονικά και το παιχνίδι θα συνεχιζόταν χωρίς τάιμ άουτ, με το σκορ στο 49-50.
Βέβαια, με τη διακοπή αυτή, οι Σοβιετικοί είχαν προλάβει να πάρουν οδηγίες από το τεχνικό επιτελείο για την επίθεση των 3”.
Ο Ριγκέτο αρχικά πρότεινε να συνεχιστεί το παιχνίδι με 1” να απομένει στο χρονόμετρο (σημείο στο οποίο διέκοψε το παιχνίδι ο σοβιετικός πάγκος), ωστόσο ύστερα από την ολοκλήρωση των διαβουλεύσεων, το παιχνίδι θα συνεχιζόταν από τα 3”, χρόνος που είχε μείνει μετά τις εύστοχες βολές του Κόλινς. Παρά τις διαμαρτυρίες τους, οι Αμερικανοί τελικά συμφώνησαν, εκτιμώντας ότι τα 3” δεν επαρκούσαν για να… πάθουν ζημιά.
Οι παίκτες γύρισαν στο παρκέ για την επανέναρξη του παιχνιδιού. Ο Κοντράσιν, παρ’ ότι δεν επιτρεπόταν, είχε προβεί σε αλλαγή παίκτη, βγάζοντας τον Ζαρμουκαμέντοφ για να βάλει τον Εντέσκο για την επαναφορά, χωρίς οι διαιτητές να το πάρουν είδηση…
