Το δήθεν «ΟΧΙ» του φασίστα Ιωάννη Μεταξά είναι ένας από τους διαχρονικούς μύθους της καθεστωτικής προπαγάνδας στην Ελλάδα, που αναπαράγεται μέχρι σήμερα. Επιβάλλοντας φασιστική δικτατορία, η αστική τάξη και ο Μεταξάς είχαν κηρύξει, αντικειμενικά, εχθρό τον ελληνικό λαό.
Ταυτόχρονα, ενίσχυσαν τον μιλιταρισμό και τον χρησιμοποίησαν όχι για κάποια «εθνικά συμφέροντα» αλλά για εμπλοκή στα ιμπεριαλιστικά σχέδια (και τα πάρε δώσε με «προμήθειες» που απέρρεαν από αυτά, εξοπλισμούς κ.α). Ο Σπύρος Λιναρδάτος γράφει πως «οι υπέρογκες πολεμικές δαπάνες της 4ης Αυγούστου ουδόλως συνέβαλαν στην απόκρουση της ιταλικής επίθεσης, καθότι μονομερώς προσανατολισμένες στην απόκρουση του βουλγαρικού κινδύνου και-απόλυτα αναχρονιστικές: 2 ολόκληρα δισ. δρχ. έφυγαν για τα οχυρά της «Γραμμής Μεταξά» στην ανατολική Μακεδονία, έναντι μόλις 1,5-2 εκατομμυρίων (σ.σ. ένα τοις χιλίοις!) που δαπανήθηκαν στην ελληνοαλβανική μεθόριο!».
Παραμονές του πολέμου, η στρατιά Ηπείρου δεν διέθετε ούτε καν αντιαρματικά όπλα, το δε απόσπασμα της Πίνδου (απόσπασμα Δαβάκη) το πρωί της 28ης Οκτωβρίου «ευρέθη άνευ εφεδρικών πυρομαχικών»! Ο ίδιος ο Αλέξανδρος Παπάγος, αρχηγός του ΓΕΣ το 1940, έγραψε πως «την απρόκλητον ιταλικήν επίθεσην της 28ης Οκτωβρίου υπέστη η Ελλάς ούσα σχεδόν ανεπιστράτευτος».
Όλα αυτά δεν ήταν απλά θέμα «ανικανότητας» αλλά, σε τελευταία ανάλυση, πολιτικού-ταξικού προσανατολισμού. Η ελληνική αστική τάξη ενδιαφερόταν βασικά για την κυριαρχία της και όχι για την υπεράσπιση του λαού της χώρας, που είχε βυθίσει στους ιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς. Για αυτό και όσο πλησίαζε ο πόλεμος, τρομοκρατημένη, επεξεργαζόταν ηττοπαθή σχέδια γιατί φοβόταν ότι ενδεχόμενη πολεμική σύγκρουση και παράταση της θα έβαζε σε κίνδυνο την εξουσία της.
«Ο Παπάγος δήλωνε στον επιτελάρχη συνταγματάρχη Γεωργούλη ότι «θα ρίξωμεν μερικές τουφεκιές δια την τιμήν των όπλων» (ως γράφει ο Λιναρδάτος στο «Ο Ιωάννης Μεταξάς και οι μεγάλες δυνάμεις», σελ. 184). Απόδειξη για αυτό είναι το σχέδιο εγκατάλειψης της Ηπείρου, χωρίς ουσιαστική σύγκρουση, σε περίπτωση Ιταλικής επίθεσης, το οποίο είχε επεξεργαστεί η στρατιωτική ηγεσία και κατέληγε σε άμεση υποχώρηση του στρατού προς… Αιτωλοακαρνανία, στο ύψος του Αμβρακικού,και ανατολικά στα περάσματα της Ηπείρου προς τη δυτική Μακεδονία!
Ο λόγος που ανατράπηκε η ιταλική επίθεση της 28ης Οκτώβρη 1940 ήταν ακριβώς το ότι δεν εφαρμόστηκε αυτό το σχέδιο της διοίκησης Μεταξά, αφού τα τοπικά στρατιωτικά τμήματα στην Ηπείρου αρνήθηκαν να το εφαρμόσουν, αλλά και ο ηρωισμός του «αποσπάσματος Δαβάκη» την εγκατάλειψη του οποίου από την διοίκηση Μεταξά έχει επιβεβαιώσει ακόμα και ο ίδιος ο επιτελάρχης, τότε δεξί χέρι του αρχηγού του ΓΕΣ και αντισυνταγματάρχη Αθανάσιου Κορόζη, στο βιβλίο του «Οι Πόλεμοι 1940-41» : «έπρεπε εις κάποιον να φορτωθή η ποσοτική μας ανεπάρκεια της αμύνης… της Πίνδου.. ο Συνταγματάρχης Κ. Δαβάκης, εθυσιάσθη. Η Αν. Διοίκησις, είχεν υποδείξει την αδυναμία μας εκεί. Εμενε λοιπόν η Κυβέρνησις, ο Ι. Μεταξάς ο οποίος όταν τω εζητήθη να προεπιστρατευθή η 1η Μερ. και τα ταχθή εκεί, ηρνήθη να εγρίνη το μέτρον».
Από όλα αυτά δεν θα μπορούσε να υπάρξει-και δεν υπήρξε-κάποιο «ΟΧΙ» του Μεταξά. Και ο ίδιος ο Μεταξάς φοβόταν, αφού γνώριζε ότι η δικτατορία του στηριζόταν σε επιχειρηματικά συμφέροντα στην Ελλάδα (βιομήχανοι, εκδότες κλπ.), στον βρετανικό ιμπεριαλισμό και τους Γλύξμπουργκ – και ένας πόλεμος μπορεί να οδηγούσε τα αφεντικά του σε άλλες επιλογές η στην ανατροπή του από τον λαό. Αυτό δεν είναι εκτίμηση αλλά τα λόγια του ίδιου του δικτάτορα, ο οποίος αργότερα, ανησυχούσε για τις… νίκες του ελληνικού στρατού – στις 5 Δεκεμβρίου 1940 γράφει στο ημερολόγιο του: «Συνεχείς νίκαι προχωρήσεως. Ανησυχίαι για το μέλλον μου; Είναι σωστό αυτό; Εκ μέρους μου;».
Και 31 Δεκεμβρίου 1940: «Σε τέτοιον αγώνα τα εσωτερικά πολιτεύματα σβήνονται. Ποιό θα μείνει όρθιο; Ο Θεός βοηθός». Τόσο θλιβερή η κατάσταση του Μεταξά, που ο Ιταλός πρεσβευτής Εμμανουέλε Γκράτσι γράφει στο ημερολόγιο ότι σκεφτόταν μήπως «του μείνει το γεροντάκι στα χέρια» όταν του ανακοινώσει την κήρυξη πολέμου. Όταν του την ανακοίνωσε, 28 Οκτωβρίου 1940, λίγο πριν τις 3 τα ξημερώματα, ήταν μόνο οι δύο τους (σ.σ. ο Γκράτσι και ο Μεταξάς). Και οι δύο έχουν αφήσει γραπτές μαρτυρίες για την συνάντηση, που δεν αναφέρουν λέξη για κάποιο «ΌΧΙ» του δικτάτορα.
Ο Γκράτσι στο βιβλίο του «Η αρχή του τέλους» γράφει ότι ο Μεταξάς έτρεμε και σχεδόν έβαλε τα κλάματα και του απάντησε, και του έλεγε «και αν θα ήθελε να ενδώσει, δεν μπορούσε να βρει μέσα σε τρεις ώρες τον καιρό να πάρει διαταγές απ’ το Βασιλέα και να μεταβιβάσει τις αναγκαίες οδηγίες» και «αν τουλάχιστον μπορούσα να του δείξω ποια ήταν τα στρατηγικά σημεία που ήθελε να καταλάβει η ιταλική κυβέρνηση». Και αυτά αφού απλά είχε αναγνωρίσει την κατάσταση («alors, c’est la guerre» – ώστε έχουμε πόλεμο). Ο Γκράτσι είπε ότι δεν είχε ιδέα και απάντησε «βλέπετε, είναι αδύνατο (σ.σ. να κάνω τίποτα)».
Ο ίδιος ο Μεταξάς, που υποτίθεται ότι είπε το «ΟΧΙ», στο ίδιο το προσωπικό του ημερολόγιο, με ημερομηνία 28 Οκτώβρη 1940, γράφει: «Νύκτα στις τρείς με ξυπνούν. Έρχεται ο Grazzi. Πόλεμος!» (Ι. Μεταξά: «Ημερολόγιο», τόμος Δ’, σελ. 516). Ούτε ό ίδιος δηλαδή γράφει για κάποιο «ΟΧΙ». Και δεν θα μπορούσε αφού η συνάντηση ήταν-στην ουσία-μια τυπική υπόθεση, δεδομένου ότι οι απαιτήσεις των Ιταλών ήταν εξωφρενικές, αόριστα διατυπωμένες (συνειδητά),ενώ έδιναν περιθώριο μόλις 3 ωρών. Η επίθεση ήταν προαποφασισμένη.
Ετσι ο δικτάτορας απλά αναγνώρισε την πραγματικότητα, αν και, ακόμα και εκεί, προσπάθησε να διερευνήσει -μάταια- τρόπους» συνεννόησης» με τους φασίστες εισβολείς. Αυτό επιβεβαιώνεται και από τον υπουργό του Μεταξά, Τζίφο, που μετείχε στην πρώτη σύσκεψη το ξημέρωμα εκείνης της ιστορικής νύχτας: «Εξάλλου η προθεσμία του τελεσιγράφου ήτο τρίωρος… ώστε δεν εδίδετο καν καιρός διά οιανδήποτε ενέργειαν, έστω και αν υπήρχε η παραμικρά διάθεσις». Το «ΌΧΙ» του φασίστα Μεταξά ήταν ένα κατασκεύασμα των εφημερίδων που-μπουκωμένες με χρήμα και προνόμια-λιβάνιζαν τον δικτάτορα. Το μόνο πραγματικό «ΟΧΙ» ήταν αυτό που είπε ο λαός.
Όσο για τον Μεταξά, 28 Οκτώβρη 1940, μέρα που αρχίζει ο πόλεμος, δείχνει έκπληκτος («Φανατισμός του λαού αφάνταστος») και την επομένη αρχίζει να… ανησυχεί που ο λαός ξεσηκώνεται να πολεμήσει τους εισβολείς («Με ανησυχεί η υπεραισιόδοξος Κοινή Γνώμη»). Η ίδια γραμμή της κυρίαρχης τάξης θα συνεχιστεί: άρνηση απελευθέρωσης πολιτικών κρατουμένων που ζητούσαν να πολεμήσουν, παράδοσή τους στους κατακτητές, άρνηση εξοπλισμού των Κρητικών, δωσιλογισμός, η δραπέτευση για Κάιρο και άλλα.
Στο ερώτημα «για ποια πατρίδα πολεμούσε» ο φασίστας Μεταξάς έχει απαντήσει καθαρά ο ίδιος: “Είμεθα ουδέτεροι εφ’ όσον χρόνον η Αγγλία θέλει να είμεθα ουδέτεροι.Τίποτα δεν κάνομε χωρίς συνεννόησιν με την Αγγλία και, τις περισσότερες φορές ό,τι κάνομε γίνεται κατά σύστασιν ή παράκλησιν της Αγγλίας. Η Ελλάς είναι ζωτικό τμήμα της αγγλικής αυτοκρατορικής αμύνης” (“Τα Μυστικά Αρχεία του Φόρεϊν Οφις”, εκδ. Πάπυρος, σελ. 76). Για αυτό είχαν εγκαταλείψει-στην ουσία-τον λαό ήδη πριν την επίθεση των Ιταλών. Για αυτό εγκατέλειψαν το Απόσπασμα Δαβάκη που ζητούσε βοήθεια, για αυτό έδωσαν εντολή στην 8η Μεραρχία να υποχωρήσει μόλις ξεκίνησε η επίθεση και να πολεμήσει -αν ήθελε να πολεμήσει! -πολύ πίσω από τις γραμμές άμυνας, ουσιαστικά να εγκαταλείψει (παραδώσει) την Ήπειρο στους Ιταλούς και να οργανώσει αντίσταση από την… Αιτωλοακαρνανία!
Στις 24 Αυγούστου 1940 ο Παπάγος έστειλε αεροπορικώς στα Ιωάννινα, ως προσωπικό του απεσταλμένο, τον τότε ταγματάρχη Πεζικού Γιώργο Γρίβα (τον μετέπειτα φασίστα αρχηγό της “Χ’), με οδηγίες που κατέληγαν στο “Η κυβέρνησις δεν αναμένει βεβαίως παρά της Μεραρχίας νίκας, αναμένει όμως εκ ταύτης να σώση την τιμήν των Ελληνικών όπλων”(!). Σε απάντηση των παραπάνω η 8η Μεραρχία υπέβαλε αναφορά προς το ΓΕΣ, το οποίο απάντησε 3 Σεπτέμβρη 1940 (λίγες εβδομάδες πριν την εισβολή) με την υπ’ αριθ. 101154 διαταγή, με την οποία προσπαθούσε να πείσει τη Μεραρχία ότι ο αγώνας είναι… μάταιος. Η 8η Μεραρχία (πολλοί στρατιώτες της ήταν Ηπειρώτες, δηλαδή το ΓΕΣ τους έδινε-στην ουσία-εντολή να παραδώσουν τα χωριά τους στους Ιταλούς) αρνείται να υπακούσει και 23 Σεπτέμβρη 1940 εκδίδει την υπ’ αριθ. 6799 απόρρητη διαταγή, με την οποία, ενάντια στις κατευθύνσεις του ΓΕΣ, καλεί τις μονάδες να προβάλλουν αντίσταση.
Ακόμα και τότε, η διοίκηση Μεταξά επανέρχεται και το ΓΕΣ βγάζει και νέα οδηγία, υπ’ αριθ. 101422/422, που εκδόθηκε 5 Οκτώβρη 1940, η οποία είναι και η τελευταία πριν από την κήρυξη του πολέμου 28 Οκτώβρη, και αναφέρει ότι η αποστολή της 8ης Μεραρχίας θα εκπληρωθεί:
«α) Δι’ περιορισμένου αγώνος των δυνάμεων προκαλύψεως άνευ φθοράς των.
β)Δι’ αγώνος επί της τοποθεσίας ΕΛΑΙΑΣ (σ.σ. ελληνοαλβανικά σύνορα) άνευ όμως σημαντικής φθοράς των μέσων της Μεραρχίας και χωρίς να διακυβευθή η εκπλήρωσις της κυρίας αποστολής της (Κάλυψις Δυτ. Μακεδονίας και απόφραξις προς Αιτωλοακαρνανίαν)
γ) Δι’ αγώνος Νοτίως ΕΛΑΙΑΣ υπό τους αυτούς όρους της μη φθοράς των δυνάμεών της.Κατά τον αγώνα τούτον η Μεραρχία δεν πρέπει να υπολογίζει επί μεγάλων δυνατοτήτων ταχέων μεταφορών διά ταχυκίνητων μέσων».
Δηλαδή, ακόμα και την τελευταία στιγμή, οι εντολές ήταν υποχώρηση, εγκατάλειψη της Ηπείρου στους Ιταλούς φασίστες.
Αυτή ήταν η διοίκηση του φασίστα Μεταξά, αυτή ήταν η 4η Αυγούστου. Το τι ακολούθησε είναι γνωστό. Ο πραγματικός λόγος που έγινε η απόκρουση του φασίστα εισβολέα το 1940 δεν ήταν η γραμμή και προετοιμασία του Μεταξά αλλά ακριβώς το αντίθετο: το γεγονός ότι οι μονάδες της πρώτης γραμμής, το ηρωικό Απόσπασμα Δαβάκη και οι στρατιώτες της 8ης Μεραρχίας-που δεν ακολούθησε τις εντολές του ΓΕΣ,αρνήθηκαν να υπακούσουν στην γραμμή Μεταξά και ο ξεσηκωμός του λαού. Αν είχαν εφαρμοστεί τα σχέδια της διοίκησης Μεταξά, οι Ιταλοί φασίστες πιθανότατα θα είχαν κάνει σύντομα παρέλαση στο Σύνταγμα.
Όλα τα ντοκουμέντα έχουν δημοσιευτεί σε έκδοση του Γενικού Επιτελείου Στρατού. Αλλη μια απόδειξη για το δήθεν «ΟΧΙ» του φασίστα Μεταξά και της 4ης Αυγούστου και για το μόνο πραγματικό «ΟΧΙ», αυτό του ελληνικού λαού.
