Menu

Το τέλος των Οθωμανών

Το τέλος των Οθωμανών

Ο Μωάμεθ ο 6ος ή Μεχμέτ Βαχιντεντίν, ήταν ο 36ος και τελευταίος σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, κυβερνώντας από το 1918 έως το 1922.

Ήταν ο 20ός και τελευταίος γιος του σουλτάνου Αμπντούλ Μετζίτ Α’ και μικρότερος αδελφός του προκατόχου του Μωάμεθ Ε’, τον οποίο και διαδέχτηκε στις 4 Ιουλίου 1918 με το όνομα Μωάμεθ ΣΤ’. Είχε τη φήμη ιδιαιτέρως έξυπνου και δραστήριου ατόμου, με διπλωματικές ικανότητες και φιλελεύθερες αρχές, ο οποίος όμως λόγω των συνθηκών υπό τις οποίες ανέβηκε στο θρόνο δεν μπορούσε να κάνει και πάρα πολλά πράγματα. Στην πραγματικότητα η Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά την ήττα της στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν καταδικασμένη να καταρρεύσει και να διαμελιστεί μεταξύ των λαών που την αποτελούσαν, ακολουθώντας την τύχη των συμμάχων της, και υπ’ αυτές τις συνθήκες τα περιθώρια ελιγμών της σουλτανικής κυβέρνησης ήταν ελάχιστα.

Τελικά υπό την πίεση των Μεγάλων δυνάμεων αναγκάστηκε να αποδεχθεί τους όρους τους, όπως αυτοί διατυπώθηκαν στη συνδιάσκεψη του Σαν Ρέμο, και να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών. Οι Τούρκοι εθνικιστές, υπό τον Κεμάλ Ατατούρκ, αρνήθηκαν να αποδεχτούν τους όρους της συνθήκης και στην επανάσταση που επακολούθησε κατάφεραν, εκμεταλλευόμενοι τις αδυναμίες και τους συσχετισμούς μεταξύ των Δυνάμεων, να επικρατήσουν μεν στο εσωτερικό, να αποδεχθούν τελικά τους όρους της συνθήκης, εκτός εκείνων που αφορούσαν στην Ελλάδα και τίποτε περισσότερο από το να διατηρήσουν το ελάχιστο εναπομείναν έδαφος της άλλοτε κραταιάς αυτοκρατορίας μετονομάζοντάς το (περιοριζόμενοι) και επίσημα σε Τουρκία.

Έτσι μετά την επικράτησή τους, οι κεμαλικοί δημιούργησαν Εθνική Εθνοσυνέλευση στην Άγκυρα και κήρυξαν σαν σήμερα, 1 Νοεμβρίου 1922, την κατάργηση του σουλτανικού πολιτεύματος, αντικαθιστώντας το με Χαλιφάτο. Τότε και ο Σουλτάνος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη στις 17 Νοεμβρίου, με το Βρετανικό θωρηκτό Malaya, και να καταφύγει στη Μάλτα. Πέθανε από αιφνίδιο καρδιακό επεισόδιο, στις 16 Μαΐου 1926.

Την 1η Νοεμβρίου το νεοσύστατο κοινοβούλιο κατάργησε επίσημα το Σουλτανάτο, τερματίζοντας έτσι 623 χρόνια οθωμανικού κράτους. Η Συνθήκη της Λωζάνης της 24ης Ιουλίου 1923 οδήγησε στη διεθνή αναγνώριση της κυριαρχίας της νεοσύστατης Δημοκρατίας της Τουρκίας ως κράτους-συνέχειας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και η δημοκρατία ανακηρύχθηκε επίσημα στις 29 Οκτωβρίου στην Άγκυρα, τη νέα πρωτεύουσα της χώρας.

Η Συνθήκη της Λωζάνης προέβλεπε μια ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας κατά την οποία 1,1 εκατ. Έλληνες έφυγαν από την Τουρκία για την Ελλάδα σε ανταλλαγή με 380.000 Μουσουλμάνους που μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα στην Τουρκία. Ο Μουσταφά Κεμάλ έγινε ο πρώτος Πρόεδρος της Δημοκρατίας και στη συνέχεια εισήγαγε πολλές ριζικές μεταρρυθμίσεις με σκοπό τη μεταμόρφωση του παλιού οθωμανικού-τουρκικού κράτους σε μια νέα κοσμική δημοκρατία. Με το Νόμο του Επωνύμου του 1934 το Τουρκικό Κοινοβούλιο απένειμε στον Μουσταφά Κεμάλ το τιμητικό επώνυμο Ατατούρκ (σ.σ. Πατέρας των Τούρκων).