Ελληνικές και τούρκικες ομάδες στα Κύπελλα Ευρώπης. Προκρίσεις, αναβολές, παρασκήνια…

Κάθε αναμέτρηση ελληνικής με τούρκικη ομάδα ξυπνά το… εθνικό αίσθημα, ένθεν και ένθεν. Ας μη μπούμε σε τέτοια διαδικασία βέβαια, «εδώ μιλάμε για μπάλα» και τα συναφή.

Ελλάδα και Τουρκία περίμεναν επί δεκαετίες για να ανταμώσουν ομάδες τους στα Κύπελλα Ευρώπης. Μόλις τον Οκτώβριο του 2002 έγινε για πρώτη φορά, επί σειρά ετών έμπαινε βέβαια κλειδάριθμος ώστε να μην προκύψει κάποιο… κακό ενδεχόμενο. Τα χρόνια πέρασαν και είναι πλέον αποδεκτό ότι η πολιτική σπάνια μπαίνει στον αθλητισμό. Και δεν πρέπει…

Οι αγώνες του 1958 που… δεν έγιναν

Τα παλιά τα χρόνια, η κατάσταση ήταν πιο δύσκολη. Και το 1958 η κληρωτίδα έφερε αντιμέτωπες τον Ολυμπιακό και την Μπεσίκτας. Η μοίρα έφερε μια τούρκικη ομάδα ενάντια σε ελληνική ως εκ θαύματος στην πρώτη κιόλας φορά που η ΕΠΟ δήλωσε την πρωταθλήτρια ομάδα της χώρας για να συμμετάσχει στο «νεογέννητο», τότε, Κύπελλο Πρωταθλητριών (και στην τέταρτη «έκδοσή» του).

Η είδηση είχε προκαλέσει αναταραχή, με τους Τούρκους πάντως να το παίρνουν πιο χαλαρά το ζήτημα λέγοντας ότι δεν είχαν σκοπό να ανακατέψουν τον αθλητισμό με την πολιτική – και άλλα τέτοια. Ζήτησαν βέβαια εγγυήσεις για την ομαλή διεξαγωγή του αγώνα στην Ελλάδα και γενικά με διπλωματία άρχισαν να αναζητούν τρόπους ματαίωσης των αγώνων, φέρνοντας την UEFA προ τω ευθυνών της. Η ευρωπαϊκή ομοσπονδία πρότεινε ως λύση τη διεξαγωγή και των δύο αγώνων σε ουδέτερο έδαφος: σε Βελιγράδι και Σόφια, αντί για Αθήνα και Κωνσταντινούπολη, απαλλάσσοντας μάλιστα και τις δύο ομάδες από τα έξοδα του ταξιδιού.

Φευ. Υστερα από μια δραματική συνεδρίαση το διοικητικό συμβούλιο του Ολυμπιακού στις 28 Ιουλίου 1958 αποφάσισε να μην δεχθεί την μεσολάβηση και την πρόταση της UEFA προτάσσοντάς ως δικαιολογία το γεγονός ότι έπαυε να ισχύει ο λόγος της παρουσίας της ομάδας στο Πρωταθλητριών: η ευκαιρία που θα είχαν οι φίλοι της να την δουν αγωνιζόμενη με μια ξένη στο ίδιο της το γήπεδο. Εντέλει η Μπεσίκτας πέρασε άνευ αγώνων, «μπάι» που λέμε, όπου μάλιστα αντιμετώπισε τη Ρεάλ Μαδρίτης και αποκλείστηκε οριακά, μάλιστα η «βασίλισσα» κατέκτησε τότε το Κύπελλο Πρωταθλητριών για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά.

Έκτοτε, συνειδητοποίησαν στην ΟΥΕΦΑ ότι θα έπρεπε να λαμβάνουν σοβαρά και την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και μπήκε, αθόρυβα, ένας κλειδάριθμος. Καμία άλλη κλήρωση δεν έφερε αντιμέτωπες ομάδες από την Ελλάδα και την Τουρκία σε συλλογικό και εθνικό επίπεδο, είτε σε διοργάνωση UEFA είτε της FIFA για πολλά χρόνια. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘90 άρθηκε ο περιορισμός.

Όπως σιωπηρά είχε μπει ο περιορισμός, το ίδιο σιωπηρά είχε αρθεί. Είχαν ενημερωθεί οι δύο ομοσπονδίες και απλά περίμεναν να συμβεί και όντως συνέβη τον Οκτώβριο του 2002 με τις αναμετρήσεις του Παναθηναϊκού με τη Φενέρμπαχτσε…

1962: 1-1 στο «Μιτάτ Πασά»

Η UEFA λογάριαζε πάντως χωρίς το… Βαλκανικό Κύπελλο και έτσι στη δεύτερη διοργάνωση του θεσμού (1962-1963), ο Ολυμπιακός που θα έφθανε έως την κατάκτηση του το 1963, βρέθηκε στον ίδιο όμιλο με την Γαλατασαράι. Στις 11/4 του 1962 στο Καραϊσκάκη με σκόρερ τον Ψύχο ο Ολυμπιακός επικράτησε με 1-0 και στις 24/10 στο «Μιτάτ Πασά» της Πόλης, οι δύο ομάδες αναδείχθηκαν ισόπαλες 1-1 (σκόρερ ο Αριστείδης Παπάζογλου).

Τα δύο παιχνίδια έγιναν σε πολιτισμένα πλαίσια χωρίς σημειωθεί το παραμικρό παρά μόνο κάποιες μέσα στα πλαίσια του φυσιολογικού για ποδοσφαιρικό παιχνίδι αντεγκλήσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Φάληρο βρέθηκαν 20.000 κόσμου και 18.000 στη ρεβάνς. Ήταν μια ηχηρή απάντηση ότι το ποδόσφαιρο μπορεί να νικήσει την πολιτική.

1971: Η επιστροφή του Πανιωνίου στις ρίζες του

Στην διάρκεια των αγώνων για το Βαλκανικό Κύπελλο, είχαμε και άλλες ελληνοτουρκικές αναμετρήσεις αλλά το δίχως άλλο ξεχώρισε εκείνη του 1971 για συναισθηματικούς λόγους. Η ιστορία είχε… κέφια και θέλησε να συνδυάσει ένα μεγάλο τρόπαιο για τους «κυανέρυθρους» του Πανιώνιου σε συνδυασμό με την επιστροφή  στη γενέθλια πόλη τους, αλλά και στο γήπεδο που άφησαν πίσω τους με τη καταστροφή του 1922.

Δεν είναι μόνο ότι η αντίπαλος τους στον τελικό Αλτάι είχε έδρα τη Σμύρνη, αλλά χρησιμοποιούσε ως γήπεδο το ίδιο γήπεδο που είχε ο Πανιώνιος πριν τη καταστροφή. Ένα γήπεδο που είχε τη δική του ιστορία. Τον χώρο κοντά στο νεκροταφείο το είδε δωρίσει ο Μητροπολίτης Χρυσόστομος το 1910.

Η περιοχή λεγόταν Δραγάτσι Πούντας. Για 12 χρόνια εκεί έδινε τους αγώνες της η ποδοσφαιρική ομάδα, στο ταρτάν που το περιέβαλε αγωνίζονταν οι αθλητές του στίβου. Μετά την καταστροφή η Αλτάι εγκαταστάθηκε όχι μόνο στο γήπεδο του Πανιώνιου, αλλά και στα γραφεία του. Από τότε μέχρι το 1971 που έπαιξε ο Πανιώνιος πολλά είχαν αλλάξει. Το γήπεδο είχε πάρει άλλη μορφή κι η περιοχή είχε πάρει το τουρκικό όνομα Αλσαντζάκ.

Το μεγάλο μέρος αναμνήσεων του Πανιωνίου γκρεμίστηκε το 2016, μετά από 104 χρόνια. Είχε κριθεί ως ακατάλληλο από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας της Τουρκίας, αλλά και από το Υπουργείο Αθλητισμού, αφού από τις αρχές διαπιστώθηκε ότι υπήρχε κίνδυνος κατάρρευσης των κερκίδων, με αποτέλεσμα να αποφασιστεί η σφράγιση του.

Το γήπεδο του Πανιωνίου στην Πούντα, εγκαινιάστηκε το 1912 με τους Πανιώνιους Αγώνες, οι κερκίδες του σταδίου φιλοξενούσαν 7.000 κόσμο, ενώ διέθετε σύγχρονες εγκαταστάσεις για την εποχή του και αποτέλεσε έδρα του της ομάδας μετά το στάδιο Μπουρνόβα και το στάδιο Παραδείσου που έπαιζε τα προηγούμενα χρόνια.

Απολογισμός

Ελληνες εναντίον Τούρκων στα Κύπελλα Ευρώπης λοιπόν. Ο απολογισμός

• 10-7-9 υπέρ των Ελλήνων με γκολ 33-29.
• Επί ελληνικού εδάφους, επιμέρους, είναι στο 6-2-4 και, πιο… εξειδικευμένα στο πλαίσιο ομίλων εν Ελλάδι είναι στο 1-1-2 με μόνη νίκη του Ολυμπιακού επί της Γαλατασαράι πριν από 18 ολόκληρα χρόνια…
• Σε νοκ άουτ, σε 9 περιπτώσεις, η Ελλάδα έχει το προβάδισμα με έξι προκρίσεις έναντι τριών.
• Στο 5-2-3 ο συνολικός απολογισμός του Ολυμπιακού κόντρα σε τούρκικες ομάδες, επιμέρους 2-2-0 ως γηπεδούχος.
• Στο 2-2-3 αυτός της Φενέρμπαχτσε κόντρα σε ελληνικές (και επιμέρους 1-0-2 εκτός έδρας, μόνη της νίκη επί του Ατρόμητου).

Το πρώτο… ραντεβού

Ο Παναθηναϊκός και η Φενέρμπαχτσε ήταν λοιπόν οι πρώτες ομάδες των δύο χωρών που συναντήθηκαν σε επίσημο ματς, στο πλαίσιο του Κυπέλλου UEFA της σεζόν 2002-03. Στα πλαίσια της προσπάθειας που έκανε η τότε ελληνική κυβέρνηση να συσφίξει την ελληνοτουρκική φιλία, αλλά και των ποδοσφαιρικών ομοσπονδιών να συνδιοργανώσουν το Euro 2008, ένα ταξίδι του υπουργού εξωτερικών τότε Γιώργου Παπανδρέου συνδυάστηκε με την παρουσία του στο γήπεδο για το παιχνίδι αυτό και οι αντιδράσεις των οπαδών του Παναθηναϊκού, που είχαν υποφέρει πολλά από τους Τούρκους χούλιγκαν και την ντόπια αστυνομία στο «Σουκρού Σαράτσογλου». Στην προσπάθειά του να χαιρετήσει τους Έλληνες φιλάθλους τότε, ο Παπανδρέου, είχε αποδοκιμαστεί έντονα ενώ έγινε και δέκτης καθισμάτων και αντικειμένων.

Στο γήπεδο όμως, το «τριφύλλι» ήταν εξαιρετικό και στα δύο ματς: με… βολίδα του Αγγελου Μπασινά πήρε 1-1 στην Πόλη και στη Λεωφόρο έφτασε στο ευρύ 4-1 με γκολ από Νίκο Λυμπερόπουλο, Γιάννη Γκούμα, Γιαν Μικάελσεν και Κριστόφ Βαζέχα, δέκα λεπτά μετά την είσοδο του «Χρηστάρα» στο γήπεδο. Λίγο καιρό νωρίτερα είχε απολυθεί κακήν κακώς ο Φερνάντο Σάντος και με τον Σέρχιο Μαρκαριάν στον πάγκο οι «πράσινοι» έφτασαν, αποκλείοντας κατόπιν τις Σλόβαν Λίμπερετς και Αντερλεχτ, ως τα προημιτελικά, όπου λύγισαν απέναντι στην Πόρτο. Την ανερχόμενη, τότε, Πόρτο του Ζοσέ Μουρίνιο, με νίκη στο «Ντας Αντας» (1-0 με Ολισαντέμπε) και ήττα με 2-0 στην παράταση της ρεβάνς της Λεωφόρου από ισάριθμα γκολ του Ντερλέι. Ματς με τον Μπασινά απόντα, καθότι τραυματίας…

Greek-turkish soccer stories

• Το 2003-04, σεζόν που ο Ολυμπιακός είδε τη Γιουβέντους στο Τορίνο να σταματάει στα… 7 τέρματα, έπαιξε με τη Γαλατασαράι και κατετάγη τελευταίος. Στην Αττική είχε επιβληθεί με 3-0 (με Πέτρο Μαυρογενίδη, Νέρι Καστίγιο και Ζιοβάνι) και στο «Αλί Σαμί Γεν» είχε ηττηθεί με 1-0 από τέρμα του Τσιχάν Χασπολατλί.
• Χρονικά η πρώτη τουρκική ομάδα που έκανε νίκη στην Ελλάδα ήταν τον Νοέμβριο του 2007 η Γαλατασαράι, σε (μονό, τότε) ματς ομίλου του UEFA, με 3-0 επί του Πανιώνιου με σκόρερ τους Σερκάν Τσαλίκ, Ριγκομπέρτ Σονγκ και Χακάν Σουκούρ. Σημειωτέον ότι σε εκείνη τη διοργάνωση μετείχαν στους ομίλους… πέντε (!) ελληνικές ομάδες: Παναθηναϊκός, Αρης, Πανιώνιος, ΑΕΚ και ΑΕΛ!
• Πρόκριση έχει κάνει πάντως και το Αιγάλεω! Πριν από 16 χρόνια επί της Γκεντσλερμπίρλιγκι, και στα δύο ματς είχε σκοράρει ο Γιώργος Μπάρκογλου.
• Το 2009-10 ο Παναθηναϊκός ηττήθηκε δύο φορές από τη Γαλατασαράι αλλά πέρασε εντέλει, σε όμιλο με Ντινάμο Βουκουρεστίου και Στουρμ Γκρατς, απέκλεισε κατόπιν και τη Ρόμα (με τρομερά ματς τότε από τον Τζιμπρίλ Σισέ), για να μείνει εκτός στους «16» από τη Σταντάρ Λιέγης.
• Ένα χρόνο μετά, ο ΠΑΟΚ απέκλεισε στην παράταση της Φενέρμπαχτσε, με γκολ του Αντρέ Βιεϊρίνια στην Τούμπα και του Ζλάταν Μουσλίμοβιτς στο «Σουκρού Σαράτσογλου».

• Και επαρχιακή ομάδα έχει παίξει με τούρκικη. Ήταν πριν από επτά χρόνια ο Αστέρας Τρίπολης, που απέσπασε δύο ισοπαλίες από την Μπεσίκτας και στάθηκε άξια, σε όμιλο που μετείχαν επίσης η Τότεναμ και η Παρτίζαν. Τότε η ομάδα του Στάικου Βεργέτη είχε Τάσο Μπακασέτα, είχε Χερόνιμο Μπαράλες, είχε Γιάννη Γιαννιώτα, είχε Δημήτρη Κουρμπέλη, είχε Φακούντο Πάρα. Εξαιρετική… φουρνιά.
• Αξια μνείας και η πρόκριση του Ολυμπιακού επί της Οσμάνλισπορ: παρά το 0-0 στο Καραϊσκάκη τον Φεβρουάριο του 2017, έκανε… περίπατο με 3-0 στην Αγκυρα με δύο γκολ του Καρίμ Ανσαριφάρντ κι ένα του Ταρίκ Ελγιονούσι. Ένα γύρο μετά όμως, ξανά Τούρκοι, ξανά ισοπαλία στο Καραϊσκάκη (1-1) αλλά συντριβή από την Μπεσίκτας με 4-1 στη ρεβάνς για τον Ολυμπιακό (με δύο γκολ του Ράιαν Μπάμπελ).
• Οι «ερυθρόλευκοι» πήραν το… αίμα τους πίσω το καλοκαίρι του ’19 με δύο νίκες επί της Μπασάκσεχιρ, στο Champions League αυτή τη φορά. O Γιώργος Μασούρας είχε σκοράρει στην Πόλη και οι Ρούμπεν Σεμέδο, Ματιέ Βαλμπουενά στη ρεβάνς.

• Έσχατη ελληνική πρόκριση, αυτή του ΠΑΟΚ τον Αύγουστο του 2020 επί της Μπεσίκτας, στην άδεια (ελέω πανδημίας) Τούμπα και σε μονό ματς, εκτάκτως ελέω των συνθηκών. Οι σκόρερ εκείνου του ματς δεν φορούν πλέον τα ασπρόμαυρα: ο Χρήστος Τζόλης παίζει στη Νόριτς και ο Δημήτρης Πέλκας… στη Φενέρμπαχτσε, φετινή αντίπαλο του Ολυμπιακού!