Οταν αναφερόμαστε ναζί, το μυαλό μας πηγαίνει κυρίως στο Ολοκαύτωμα, στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στα εκατομμύρια των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε ολόκληρη την Ευρώπη πριν από οκτώ δεκαετίες.
Συνήθως ξεχνάμε ότι το Ναζιστικό Κόμμα της Γερμανίας ήταν, εκτός των άλλων, ένα σοσιαλιστικό κόμμα που γεννήθηκε στη μεγάλη οικονομική κρίση του Μεσοπολέμου και γιγαντώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’30, στον απόηχο του μεγάλου Κραχ του ‘29.
Ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν αποφασισμένος να βελτιώσει την ποιότητα ζωής του μέσου Γερμανού εργαζομένου: όχι όποιου κι όποιου βέβαια, αλλά όσων ανήκαν στο κόμμα. Στο πλαίσιο τούτο το… Σκαθαράκι, το θρυλικό όχημα της Volkswagen πλασαρίστηκε ως το «αυτοκίνητο του λαού» και ήταν ουσιαστικά ιδέα του Φύρερ. Οχι δωρεάν.
Με νόμο, κάθε Γερμανός ήταν υποχρεωμένος να πάρει δάνειο από την Deutsche Bank (!) και να αποκτήσει αυτοκίνητο, που θα πλήρωνε σε δόσεις και θα του παραδιδόταν στις αρχές της δεκαετίας του ’40, όταν προβλεπόταν να είναι έτοιμο το οδικό δίκτυο της χώρας. Φυσικά ο πόλεμος αποτέλεσε τροχοπέδη στο σχέδιο και οι Γερμανοί πολίτες πλήρωσαν αυτοκίνητο που δεν έλαβαν ποτέ ενώ, όσοι ήταν τυχεροί και πρόλαβαν, είδαν το όχημά τους να επιτάσσεται εν μέσω πολέμου!
Τη δεκαετία του ’30 τα αυτοκίνητα που κυκλοφορούσαν στους γερμανικούς δρόμους ήταν μεγάλα, πολυτελή και ελάχιστα. Κανένας μέσος Γερμανός δεν είχε τότε τη δυνατότητα να αγοράσει αυτοκίνητο. Και έτσι προέκυψε η ιδέα του Volkswagen Beatle, του «αυτοκινήτου του λαού» που σχεδίασε ο Φέρντιναντ Πόρσε. Ο χαρισματικός μηχανικός, που ήταν εκλεκτός του Χίτλερ αλλά και του άλλου δικτάτορα, του Ιωσήφ Στάλιν, πήρε εντολή να σχεδιάσει ένα αυτοκίνητο που θα κόστισε επακριβώς 999 γερμανικά μάρκα. Το αυτοκίνητο σχεδιάστηκε, βγήκε στην αγορά αλλά… είπαμε. Δεν πρόλαβαν.
Σκοτεινός, ωστόσο, έχει υπάρξει ο ρόλος του χαρισματικού μηχανικού Φέρντιναντ Πόρσε, του ανθρώπου που σχεδίασε τον ηλεκτρικό κινητήρα και στη συνέχεια δημιούργησε δύο θρυλικές αυτοκινητοβιομηχανίες, η μία εκ των οποίων φέρει ακόμη το όνομά του: Porsche.
Ο Πόρσε το 1934 και κέρδισε τον σχετικό διαγωνισμό, ο Χίτλερ τον αποκάλεσε «διάνοια» και αργότερα τον τοποθέτησε επικεφαλής των συμβούλων του.
Για την κατασκευή του νέου οικονομικού αυτοκινήτου χρειαζόταν να βρεθεί ένα σημείο για να χτιστεί το εργοστάσιο. Επιλέχθηκε ένα σημείο που βρισκόταν κοντά σε ένα μεσαιωνικό κάστρο, το Βόλφσμπουργκ. Η αλήθεια, όμως, είναι ότι στο εργοστάσιο, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, δεν κατασκευάστηκαν παρά μόνο ελάχιστα αυτοκίνητα που πήγαν στους ευνοούμενους του καθεστώτος, ενώ οι εγκαταστάσεις χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τανκ και άλλων πολεμικών υλικών, όπως όπλα και χειροβομβίδες.
Γεγονός είναι επίσης ότι στο εργοστάσιο δούλεψαν υποχρεωτικά χιλιάδες Εβραίοι αντί να πάνε στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ενώ χρησιμοποιήθηκε και φθηνό εργατικό δυναμικό από τις χώρες της ανατολικής Ευρώπης. O γαμπρός του Πόρσε, που είχε αναλάβει το εργοστάσιο από το 1941, παραδέχτηκε αργότερα ότι αναγκάστηκε να φέρνει εργαζομένους από τις ανατολικές χώρες, ώστε να κατασκευαστεί ο «σκαραβαίος» στην τιμή των 999 γερμανικών μάρκων.
Ο Πόρσε δεν ήταν ο μόνος άνθρωπος που διέπρεψε στα χρόνια του Χίτλερ και δημιούργησε μια αυτοκρατορία. Γεγονός είναι ότι αν δεν είχε υπάρξει ο Χίτλερ, κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είχε υπάρξει ούτε ο Hugo Boss, ούτε η Adidas, ούτε η Puma, ούτε η Bayer. Αυτές και πολλές άλλες εταιρείες έβαλαν θεμέλια τα χρόνια του ναζισμού στη Γερμανία και γιγαντώθηκαν τις επόμενες δεκαετίες του γερμανικού θαύματος… Πάντως, αρμόδια επιτροπή που συστάθηκε μετά τον πόλεμο τελικά δεν απήγγειλε κατηγορίες ούτε στον Πόρσε, ούτε στον γιο, ούτε στον γαμπρό του. Πολλοί λένε ότι ήταν απλώς ένας άνθρωπος που ήθελε να κατασκευάζει αυτοκίνητα και ότι στην πραγματικότητα ποτέ δεν κατάλαβε πόσο εγκληματικό ήταν το καθεστώς του Χίτλερ.
Σήμερα; Οπως λένε οι ντόπιοι, «όταν πιάνει συνάχι τη Volkswagen, το Βόλφσμπουργκ παθαίνει πνευμονία» καθώς σχεδόν άπαντες εργάζονται στη μεγάλη αυτοκινητοβιομηχανία.
Δημοσιεύτηκε στο «Scripta manent» της «Sportday» στις 19/10/2018
