Μια μέρα σαν σήμερα, 16 Ιουνίου του 1945, οι παρακρατικοί διώκτες του πρωτοκαπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη ανακαλύπτουν τη σορό του και τα πτώματα των συντρόφων του στη Χαράδρα της Μεσούντας στα Τζουμέρκα πλάι στον Αχελώο που έρρεε γαλήνιος.
Ένα λαμπρό, αλλά και σκοτεινό συγχρόνως κεφάλαιο της Ελληνικής Ιστορίας μόλις είχε κλείσει με τον πιο δραματικό και αποτρόπαιο τρόπο.
Ο συγγραφέας Διονύσης Χαριτόπουλος στο βιβλίο του «Άρης ο Αρχηγός των Ατάκτων» περιγράφει τη σκηνή: «Οι διώκτες του Άρη Βελουχιώτη άρχισαν να χτενίζουν τη χαράδρα της Μεσούντας. Πρώτα ανακάλυψαν τον μόνο νεκρό από τα πυρά τους, τον Θωμά Αρχιμανδρίτη· το προηγούμενο σούρουπο είχε επιχειρήσει απονενοημένη έξοδο πυροβολώντας, αλλά τον σκότωσαν αμέσως. Στο σημείο της τριπλής αυτοκτονίας έφτασαν πρώτοι οι παρακρατικοί Σταθαίοι και Χασιωτες, αλλά δεν γνώρισαν τους νεκρούς· είδαν μόνο δύο με στολή και έναν με καραγκούνικα ρούχα, μα το μυαλό τους δεν πήγε στον Άρη.
Πήραν να ληστεύουν τα υπάρχοντα των νεκρών. Τους έβγαλαν τις μπότες, μάζεψαν τους μαύρους σκούφους και τα όπλα τους, άρπαξαν το ρολόι με την αλυσίδα του Άρη και την ασημένια ταμπακιέρα του και ένας ξεκόλλησε με το μαχαίρι μία γέφυρα με χρυσά δόντια από το στόμα του αρχηγού. Σε λίγο φάνηκαν να κατεβαίνουν από πάνω και οι παρακρατικοί του Βόιδαρου, σέρνοντας μαζί τους τον Δράκο, αιχμάλωτο και κακοποιημένο· ένα κομμάτι από το αυτί του έλειπε. Ούτε εκείνοι γνώρισαν τον αρχηγό. Ο Δράκος τους άνοιξε τα μάτια. Ο Άρης, είπε, και ο Τζαβέλας και ο γέρος από τον Πρόδρομο. Βούιξε η χαράδρα από τις ιαχές θριάμβου.
Στα πόδια τους είχαν νεκρό τον τρομερό αρχηγό του ΕΛΑΣ. Με διαταγή του Βόιδαρου ο Δράκος αναγκάστηκε να κόψει τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα και τα φορτώθηκε να τα μεταφέρει. Η έκρηξη της χειροβομβίδας του Τζαβέλα δημιούργησε αρχικά κάποιες αμφιβολίες στους διώκτες του για τα αίτια θανάτου του αρχηγού. Η εξέταση της κεφαλής του Άρη, που έγινε ύστερα από μερικές μέρες στα Τρίκαλα, διαπίστωσε την ύπαρξη θανάσιμου τραύματος από σφαίρα στο δεξί αυτί»…
Ο Άρης είχε αυτοκτονήσει με το πιστόλι του κι όχι με χειροβομβίδα, όπως είχε διαδοθεί.
Ο θάνατός του είχε πάρει τότε – όπως και η ζωή του – διαστάσεις μυστηριώδους θρύλου. Άλλοι έλεγαν ότι έπεσε από τις σφαίρες των διωκτών του, άλλοι ότι αυτοκτόνησε. Το μόνο βέβαιο είναι ότι όσοι τον ήθελαν νεκρό, τον μισούσαν τόσο, που τον αποκεφάλισαν και κρέμασαν το κεφάλι του σε φανοστάτη στην κεντρική πλατεία (Ρήγα Φεραίου) των Τρικάλων!
Γράφει ο Χαριτόπουλος: «Έλα κλειστό στρατιωτικό αυτοκίνητο περνάει μέσα από τα Τρίκαλα μεταφέροντας σιδηροδέσμιους άνδρες του ΕΛΑΣ. Ανάμεσά τους είναι οι καπετάνιοι Κόζακας και Μπουκουβάλας, σακατεμένοι από το ξύλο και τα βασανιστήρια. Στο δρόμο επικρατεί μία αναστάτωση· ακούγονται φωνές, φασαρία και νταούλια να χτυπάνε. Κάτι συμβαίνει και το μυαλό των δέσμιων Ελασιτών πάει με ελπίδα στον Άρη, που ξέρουν πώς γυρνάει σε εκείνα τα βουνά. Ο Κόζακας σκύβει λίγο και όπως είναι δεμένος χέρι – χέρι με τον Μπουκουβάλα του ψιθυρίζει: Λες να ‘ναι αυτός εδώ;
Είναι εκεί.
Στην πλατεία Ρήγα Φεραίου των Τρικάλων, οι οπλισμένοι φρουροί κατεβαίνουν από το αυτοκίνητο και σε λίγο καλούν με φωνές τους αλυσοδεμένους Ελασίτες να αντικρίσουν το αποτρόπαιο θέαμα. Στο ίδιο σημείο που ΕΑΜική ηγεσία, πριν από λίγους μήνες είχε αναγγείλει στο παγωμένο πλήθος τη συμφωνία της Βάρκιζας κρέμονται από ένα στυλό τα κεφάλια του Άρη και του Τζαβέλα! Την κτηνωδία χρεώνονται απευθείας η κυβέρνηση και κυρίως ο καθ’ ύλην αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Τσάτσος, οι οποίοι έδωσαν την άδεια γι’ αυτή την αποκρουστική έκθεση κεφαλών».
Πριν φτάσουμε, όμως, σε εκείνο το σημείο έχουν προηγηθεί δυο σημαντικά ιστορικά γεγονότα που επί της ουσίας επίσπευσαν το τέλος.
Το πρώτο έχει να κάνει με το ίδιο το κόμμα που αγάπησε ο Βελουχιώτης. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας. Είναι γνωστό πως την περίοδο πριν την αυτοκτονία ο Βελουχιώτης βρέθηκε σε βαθιά ρήξη με το ΚΚΕ. Διαφώνησε ανοιχτά με την Συμφωνία της Βάρκιζας (την κατήγγειλε ως προδοτική που στην ουσία αποδεχόταν την αγγλική κατοχή) και ανέβηκε και πάλι στα βουνά, τα οποία επί της ουσίας ουδέποτε εγκατέλειψε.
Το να διαφωνεί κάποιος εκείνη την εποχή με το Κόμμα και μάλιστα ανοιχτά ισοδυναμούσε με πολιτικό θάνατο. Στις 12 Ιουνίου του 1945 ο «Ριζοσπάστης» δημοσιεύει την αποκήρυξη του Βελουχιώτη. Την απόφαση υπογράφει ο τότε ΓΓ του Κόμματος Νίκος Ζαχαριάδης που χαρακτηρίζει την στάση του Άρη ύποπτη και τυχοδιωκτική ενώ θυμίζει πως επί δικτατορίας Μεταξά ο Βελουχιώτης ήταν «δηλωσίας». Παραμένει άγνωστο αν μέσα σε αυτές τις τρείς μέρες που μεσολαβούν μέχρι το θάνατο του Βελουχιώτη ο αρχικαπετάνιος του ΕΛΑΣ πρόλαβε να μάθει την αποκήρυξη του. Ακόμα και αν δεν πρόλαβε, όμως, είναι σίγουρο πως την… ένιωσε στο πετσί του.
Το δεύτερο γεγονός συνδέεται άρρηκτα με το πρώτο. Οι δυνάμεις του Στρατού και του πρώην ΕΔΕΣ βρίσκονται συνέχεια στα ίχνη του Βελουχιώτη. Δεν μπορούν, ωστόσο, να τον περιορίσουν. Μετά από εκείνο το «ούτε ψωμί, ούτε νερό στον Μιζέρια (το παρατσούκλι του Άρη)», όμως, η ευκαιρία που δινόταν για την φυσική εξόντωση του ήταν ορθάνοιχτος και οι αντίπαλες δυνάμεις δεν την άφησαν να πάει χαμένη καθώς από εκείνο το σημείο και έπειτα ρίχνουν όλα τα όπλα που διαθέτουν στην καταδίωξη του Θανάση Κλάρα.
Οι θεωρίες σχετικά με τις τελευταίες δραματικές στιγμές του αρχικαπετάνιου του ΕΛΑΣ είναι δυο. Η μία (που πιθανότατα δεν ισχύει, κιόλας) αναφέρει πως ο Βελουχιώτης (που νωρίτερα είχε χτυπήσει άσχημα στην σπονδυλική στήλη από πέσιμο στα βράχια) αφού έδιωξε τους πάντες από δίπλα του, αυτοκτόνησε τραβώντας την περόνη από μια χειροβομβίδα που είχε μαζί του.
Η δεύτερη και πιθανότερη εκδοχή ως προς το τέλος του Άρη είναι πως αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι και συγκεκριμένα στην δεξιά πλευρά. Υπάρχει, μάλιστα, και η μαρτυρία του Βαγγέλη Γκονέζου, που ήταν μαζί με τον Βελουχιώτη και ο οποίος προκειμένου να σωθεί κρύφτηκε σε ένα βράχο ενώ στη συνέχεια κατέφυγε στους Μελισσουργούς της Άρτας, πέρασε στη Γιουγκοσλαβία κι από εκεί στη Σοβιετική Ένωση.
