Αρχές 1919. Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος έχει τελειώσει με τη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων ωστόσο στη Σοβιετική Ενωση είναι σε εξέλιξη η επανάσταση των Μπολσεβίκων εν μέσω εμφυλίου πολέμου.
Οι Μπολσεβίκοι είχαν υπό την κυριαρχία τους τις μεγάλες πόλεις (Πετρούπολη, Μόσχα κλπ.), αλλά στην ύπαιθρο συναντούσαν ισχυρή αντίσταση από τις τσαρικές και εν γένει αντικομμουνιστικές δυνάμεις. Οι μεγάλες χώρες της Δύσης βρήκαν τότε την ευκαιρία να επέμβουν στο πλευρό των αντεπαναστατών, έχοντας ξεμπερδέψει από τους Γερμανούς…
Με προτροπή των Γάλλων λοιπόν ο τότε πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος απέστειλε Ελληνες στρατιώτες στη «μεσημβρινή Ρωσία», όπως αποκαλούσαν τότε τη σημερινή Ουκρανία, σε μια επιχείρηση που σημείωσε παταγώδη αποτυχία.
Στην περιοχή η κατάσταση ήταν αρκετά περίπλοκη τότε. Ουκρανοί εθνικιστές, οπαδοί του Τσάρου, τοπικοί οπλαρχηγοί, στρατηγοί και πρίγκιπες με προσωπικές πολιτικές φιλοδοξίες, ένοπλες οργανώσεις, πολιτικοί και στρατιωτικοί σχηματισμοί των Μπολσεβίκων δημιουργούσαν μια κατάσταση γενικευμένης σύγχυσης. Μέτωπο δεν υπήρχε, ούτε κανείς γνώριζε ποιος είναι ακριβώς ο εχθρός…
Ο Βενιζέλος αποδέχθηκε το αίτημα του Γάλλου πρωθυπουργού Ζορζ Κλεμανσό για συμμετοχή ελληνικών δυνάμεων στις επιχειρήσεις, με αντάλλαγμα την ευμενή στάση της χώρας του υπέρ των διεκδικήσεων της Ελλάδας σε Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία, στην επικείμενη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων. Ο Βενιζέλος, εμπνευστής του οράματος της «Ελλάδας των δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών» κι απάντησε θετικά.
Την αποστολή ανέλαβε να φέρει εις σε πέρας το Α’ Σώμα Στρατού υπό τη διοίκηση του υποστράτηγου Κωνσταντίνου Νίδερ και πρώτοι Ελληνες στρατιώτες άρχισαν να αποβιβάζονται στην Οδησσό στις 7 Ιανουαρίου 1919. Το εκστρατευτικό σώμα αριθμούσαν 23.551 άνδρες, ανάμεσα στους διοικητές των μονάδων γνωστοί στρατιωτικοί, με σημαντικό ρόλο στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας αργότερα, όπως ο συνταγματάρχης Αλέξανδρος Οθωναίος και οι αντισυνταγματάρχες Γεώργιος Κονδύλης και Νικόλαος Πλαστήρας.
Εναντίον του συμμαχικού εκστρατευτικού σώματος, οι Σοβιετικοί διέθεσαν τρεις στρατιές, με δύναμη 217.000 ανδρών. Ο στρατός αυτός, αφού συνέτριψε το ουκρανικό αυτονομιστικό κίνημα, στράφηκε στη συνέχεια κατά των Συμμάχων στην Οδησσό και την Κριμαία. Με τη συντριπτική του υπεροχή τους ανάγκασε σε μάχες οπισθοφυλακών, στις οποίες οι ελληνικές δυνάμεις διακρίθηκαν για την αυταπάρνηση και την πειθαρχία τους.
Στις 20 Μαρτίου, έπειτα από απόφαση των συμμάχων, δόθηκε εντολή για το τέλος της εκστρατείας και την εκκένωση της Οδησσού, με τις ελληνικές μονάδες να υποχωρούν στην περιοχή της Βεσσαραβίας (σημερινή Μολδαβία). Οι συνολικές απώλειες των Ελλήνων ανήλθαν σε 398 νεκρούς και 657 τραυματίες.
Με το που επέστρεψαν, στη Θεσσαλονίκη, δόθηκε εντολή για νέα εκστρατεία, αυτή τη φορά στη Σμύρνη…
Δημοσιεύτηκε στο «Scripta Manent» της «Sportday» στις 20/2/2019
