Το ερώτημα του τίτλου θα μπορούσε να είναι ανάλογο και το αν έκανε… το αυγό την κότα. Διότι διαχρονικά, σε διαγραφές βουλευτών από τα κόμμα και τις κοινοβουλευτικές ομάδες, δεν υπήρξε ένας κανόνας – αλλά πολλοί.
Ο λαός, οι ψηφοφόροι, άπαντες αναρωτιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις: σε ποιον ανήκουν οι βουλευτικές έδρες, στο κόμμα (με τη σημαία του οποίου εξελέγησαν βουλευτές) ή στον ίδιο τον βουλευτή που έκανε (και) προσωπικό αγώνα για να εκλεγεί;
Και όχι, δεν υπάρχει ασφαλής απάντηση. Θυμίζει έναν αγώνα μπάσκετ, που είσαι μπροστά στο σκορ, απομένουν ελάχιστα δευτερόλεπτα και το δίλημμα του προπονητή είναι: να κάνει φάουλ ή ομάδα για να στείλει τους αντιπάλους στις βολές ή να τους αφήσει να σουτάρουν; Ούτε εκεί θα βρείτε απάντηση.
Αλλά ας το επιδιώξουμε. Στο παρελθόν, συνταγματολόγοι και λοιποί πολιτικάντηδες εκτός Βουλής είχαν συμφωνήσει ότι ουσιαστικά οι έδρες ανήκουν στα κόμματα και όχι στους βουλευτές. Άρα σε τυχόν παραίτηση ή διαγραφή θα πρέπει να την παραδώσουν, να την επιστρέψουν στο κόμμα. Και τούτο διότι ο κάθε ψηφοφόρους δίνει την ψήφο του πρώτα στο κόμμα και μετά στο πρόσωπο του βουλευτή.
Προς επίρρωση τούτου, ως λένε, έκαστος βουλευτής εκλέγεται με συγκεκριμένο κόμμα διότι διαφορετικά, εάν το ίδιο πρόσωπο είχε κατέβει στις εκλογές ως ανεξάρτητος, οπωσδήποτε θα είχε πάρει μικρότερο ποσοστό.
Ωστόσο, συνταγματικά δεν υπάρχει μελετημένη πρόβλεψη επί τούτου (παρά μόνο αναφορές, που μπορούν ωστόσο να ερμηνευτούν) και αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια του εκάστοτε βουλευτή για το πώς θα πράξει.
Νόμιμο ή ηθικό;
Το Σύνταγμα προβλέπει, στο άρθρο 60, για το δικαίωμα έκφρασης και ελευθερίας των βουλευτών, από την άλλη, σε κάποια καταστατικά κομμάτων αναφέρεται η υποχρέωση των βουλευτών που φεύγουν από το κόμμα, να παραδίδουν την έδρα τους. Ωστόσο, αν αποχωρήσουν από το κόμμα, οι ίδιοι υποστηρίζουν (και με το δίκιο τους…) ότι πλέον δεν τους δεσμεύει το καταστατικό. Κανένα καταστατικό κανενός κόμματος δεν μπορεί να υπερισχύσει του Συντάγματος, που ρητά προβλέπει την ανεξαρτησία γνώμης, στάσης και θέσης του βουλευτή.
Εμπλέκουμε στην αέναη ατάκα περί νόμιμου ή ηθικού. Φερ’ επειδή αν δεν έχει εκλεγεί με σταυρό προτίμησης αλλά με λίστα (όπως πρακτικά είναι το ψηφοδέλτιο του Επικρατείας), υπάγεται στο «ανήθικο» του θέματος, προφανώς.
Και είναι και το άλλο: είναι διαφορετικό αν διαγραφείς και διαφορετικό αν παραιτηθείς.
Τι προβλέπει το Σύνταγμα
Όλα στη θεωρία, στην πράξη, το κράτος έχει Σύνταγμα και το Σύνταγμα νόμους. Μέχρι, αν ποτέ, αναθεωρηθεί και επί τούτου, η έδρα ανήκει στον βουλευτή και παραμένει στην κρίση του τι θα την κάνει. Το είδαμε και στο παρελθόν, ειδικά στις περιπτώσεις μαζικών αποχωρήσεων από το ΠΑΣΟΚ στην αμέσως της μετά-ΓΑΠ εποχής και του πρώτου μνημονίου, από τη ΝΔ με την υπογραφή του δεύτερου μνημονίου και από τον ΣΥΡΙΖΑ με την υπογραφή, ναι σωστά μαντέψατε, του τρίτου μνημονίου. Συνέβαινε και στο παρελθόν, όταν έπεφταν κυβερνήσεις (βλ. κυβέρνηση Μητσοτάκη 1993).
Το Σύνταγμα αναφέρει επίσης πως η παραίτηση ενός βουλευτή από το βουλευτικό αξίωμα, είναι δικαίωμα του βουλευτή – άρα, όχι του κόμματος να απαιτήσει την παραίτηση.
Και ερχόμαστε στο παρόν: «Δεσμεύονται πολιτικά και ηθικά ότι η έδρα που καταλαμβάνουν ανήκει στο κόμμα και όχι στους ίδιους. Σεβαστείτε τον κώδικα δεοντολογίας» ήταν η φράση με την οποία ο Στέφανος Κασσελάκης κάλεσε τους Ευκλείδη Τσακαλώτο και Πέτη Πέρκα να παραιτηθούν από την θέση τους στη Βουλή, μιας και αποχωρούν από το κόμμα. Συνειδητά έκανε λόγο για τον κώδικα – μιας και δεν μπορεί να τους πιέσει διαφορετικά…
Δημοσιεύτηκε στο newpost.gr στις 13/11/2023
