Ο Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλγκιν και 11ος κόμης του Κινκάρντιν (Thomas Bruce, 7th Earl of Elgin and 11th of Kincardine), όπως είναι το πλήρες όνομά του, γνωστός και ως Ελγίνος και λόρδος Έλγιν στη χώρα μας, γεννήθηκε στις 20 Ιουλίου 1766 στο Μπλούμχολ της κομητείας Φάιφ της Σκωτίας. Ήταν ο δεύτερος γιος του Τσαρλς Μπρους, 5ου κόμη του Έλγκιν και της συζύγου του Μάρθας Γουάιτ.
Στις 11 Μαρτίου 1799 νυμφεύθηκε τη Μέρι Νέσμπιτ, με την οποία θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά. Λίγο αργότερα τοποθετήθηκε έκτακτος πρεσβευτής στην Κωνσταντινούπολη, λόγω της εκστρατείας του Ναπολέοντα στην Αίγυπτο, με οδηγίες να ασχοληθεί αποκλειστικά με πολιτικά ζητήματα.
Το Μάιο του 1800 ο Έλγιν έστειλε στην Αθήνα τον γραμματέα της πρεσβείας Γουίλιαμ Χάμιλτον μαζί με έξι καλλιτέχνες και τεχνίτες από την Ιταλία για την καταγραφή των αρχαίων μνημείων της Αττικής και ιδιαίτερα του Παρθενώνα. Ο αρχικός σκοπός του ήταν να λάβει εκμαγεία από διάφορα μνημεία για να διακοσμήσει την έπαυλή του στη Σκωτία.
Όταν τα διεθνή πολιτικά γεγονότα οδήγησαν την Τουρκία σε συμμαχία με τη Μεγάλη Βρετανία εναντίον της Γαλλίας, ο Έλγιν άδραξε την ευκαιρία για να ωφεληθεί προσωπικά και ν’ αποκτήσει μία τεράστια συλλογή από αρχαιότητες. Το 1801 κατόρθωσε να αποσπάσει επιστολή από τον καϊμακάμη Σεγούτ Αβδουλάχ, που εκείνη την περίοδο αντικαθιστούσε τον Μεγάλο Βεζύρη στην Κωνσταντινούπολη, με την οποία προέτρεπε τις οθωμανικές αρχές στην Αθήνα να επιτρέψουν στους ανθρώπους του να ενεργήσουν ανασκαφές γύρω από την Ακρόπολη, υπό τον όρο να μην προξενήσει ζημιές στα μνημεία.
Χρησιμοποιώντας τη φιλική επιστολή του Καϊμακάμ Πασά, η οποία επέτρεπε τη μεταφορά εκμαγείων από τα γλυπτά, χωρίς όμως να προκληθεί ζημιά στα μνημεία, αλλά και δωροδοκώντας τους Τούρκους αξιωματούχους, λεηλάτησε τον Παρθενώνα προκαλώντας σημαντικές ζημιές στα γλυπτά και το ίδιο το μνημείο.
Από το 1801 έως το 1803 τα συνεργεία του απέσπασαν περίπου το ήμισυ του σωζόμενου γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα, μαζί με ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη, όπως ένα κιονόκρανο και έναν σπόνδυλο από κίονα.
Τα «λάφυρα» του λόρδου Έλγιν από την Ακρόπολη, τις Μυκήνες αλλά και από την Αίγινα, την Ελευσίνα, τους Δελφούς, τη Νεμέα και την Τίρυνθα θα γεμίσουν δεκάδες κιβώτια και θα μεταφερθούν μετά κόπων και βασάνων διά θαλάσσης στη Βρετανία. Ο «Μέντωρ», μία από τις φρεγάτες που χρησιμοποιήθηκαν, θα βυθιστεί νοτιοδυτικά των Κυθήρων, όπου παραμένει μέχρι και σήμερα. Ο λόρδος δεν θα αφήσει τα 17 πολύτιμα κιβώτια στην τύχη τους: επιστρατεύει τους καλύτερους Καλύμνιους βουτηχτές και μετά από τρία χρόνια και μεγάλη οικονομική αιμορραγία θα φέρει το φορτίο στην επιφάνεια.
Τα πρώτα κιβώτια θα φτάσουν στο Λονδίνο το 1804, όπου και θα παραμείνουν σε αποθήκες, εκτεθειμένα στην υγρασία, καθώς ο Έλγιν κρατήθηκε αιχμάλωτος στη Γαλλία, όταν παραβιάστηκε η Συνθήκη της Αμιένης, με αποτέλεσμα να επιστρέψει το 1806. Οικονομικά κατεστραμμένος, θα προκαλέσει σκάνδαλο κατηγορώντας τη σύζυγό του για μοιχεία και απαιτώντας από τον εραστή της αποζημίωση.
Τα μάρμαρα καταλήγουν στην καρβουναποθήκη του σπιτιού του και εκτίθενται κάτω από άθλιες συνθήκες. Ο ζωγράφος B. Haydon, που επισκέφτηκε τα Γλυπτά το 1807, αναφέρει: «Μπήκαμε σε έναν υγρό, βρόμικο χώρο, όπου κείτονταν τα μάρμαρα σε απόσταση τέτοια που όχι μόνο μπορούσαμε να τα δούμε αλλά και να τα πιάσουμε».
Ο Έλγιν θα καταφέρει να πάρει διαζύγιο με ειδική νομοθετική πράξη της Βουλής των Λόρδων και θα ξαναπαντρευτεί το 1810 με την Ελίζαμπεθ Τάουνσεντ, αν και είναι παραμορφωμένος από τη σύφιλη που τον βασάνιζε από νεαρή ηλικία. Μη έχοντας άλλη λύση, αναγκάζεται να πουλήσει τα ήδη υποθηκευμένα από το βρετανικό κράτος γλυπτά για μόλις 35.000 αγγλικές λίρες, το ήμισυ του ποσού που είχε ξοδέψει για την απόκτησή τους.
Ο λόρδος Έλγιν πέθανε φτωχός, απαξιωμένος και προσπαθώντας να ξεφύγει από τους δανειστές του σαν σήμερα, στις 14 Νοεμβρίου του 1841 στο Παρίσι.
Αν περάσετε ποτέ από εκεί, κατουρήστε του τον τάφο…
