«Έφυγε» τις προάλλες σε ηλικία 97 ετών, η Βάσω Σταματίου, η τελευταία Ελληνίδα επιζήσασα του Άουσβιτς. Η Βάσω Σταματίου, το κορίτσι «82224», σύμφωνα με το τατουάζ που της είχαν κάνει οι Ναζί στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ήταν από τις ελάχιστες Ελληνίδες που χωρίς να είναι Εβραίες έφτασαν ως το στρατόπεδο του Άουσβιτς και κατάφεραν να επιβιώσουν. Μια γυναίκα πραγματική αγωνίστρια της ζωής, που για υψηλά ιδανικά αγωνίστηκε, βασανίστηκε. Ήταν 19χρονη φοιτήτρια της Νομικής τότε που συνελήφθη από τους Γερμανούς, μεταφέρθηκε στις φυλακές του Παύλου Μελά και μετά πέρασε από πολλά στρατόπεδα, ανάμεσά τους και το Αουσβιτς.
«Ένα τρένο είχε μόλις φτάσει στην πλατφόρμα. Άνθρωποι έβγαιναν από τις σκευοφόρους και βάδιζαν προς το μικρό δασάκι. Το μόνο που μπορούσα να δω από το σημείο όπου βρισκόμουν ήταν χτυπητά χρώματα κάποιων ρούχων. Ήταν αρχή καλοκαιριού και οι γυναίκες φορούσαν κιόλας τα θερινά τους φουστάνια. Οι άνδρες είχαν βγάλει τα πανωφόρια τους και τα λευκά τους πουκάμισα ξεχώρισαν από το πράσινο των δέντρων. Η πορεία προχωρούσε αργά και το πλήθος ολοένα πύκνωνε, αφού έβγαιναν κι άλλοι από την αμαξοστοιχία. Και τότε σταμάτησαν. Κάθισαν όλοι στο γρασίδι και κοιτούσαν προς την πλευρά μας. Μάζεψα την μπάλα και την κλώτσησα προς τον αγωνιστικό χώρο. Αυτή ταξίδεψε από πόδι σε πόδι, πήρε φάλτσο και ξαναγύρισε προς το τέρμα. Τα λεπτά κυλούσαν. Την έστειλα προς το κόρνερ και έτρεξα ξοπίσω της. Όταν όμως την έφτασα, σήκωσα το βλέμμα και σταμάτησα ξαφνιασμένος. Η πλατφόρμα ήταν τώρα άδεια. Από εκείνη την πολύχρωμη πορεία, δεν είχε μείνει ούτε ένας άνθρωπος. Ακόμα και το τρένο είχε αναχωρήσει. Ανάμεσα σε δύο αράουτ ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, πίσω από την πλάτη μου, τρεις χιλιάδες ψυχές δολοφονήθηκαν…»
Η αφήγηση του Μπορόφσκι θεωρείται ευρέως αριστούργημα της λογοτεχνίας σχετικά με το Ολοκαύτωμα και πραγματεύεται τη σύγκρουση ανάμεσα στους ρόλους του άπραγου θεατή και του θύματος. Στο βιβλίο «Ποδόσφαιρο των μελλοθάνατων» περιγράφεται το φευγιό από αυτόν τον μάταιο κόσμο μιας ομάδας Εβραίων την ίδια ώρα που παιζόταν ένας ποδοσφαιρικός αγώνας κοντά στα κρεματόρια του Μπίρκεναου.
Η ιστορία του Μπορόφσκι, που αρχικά αμφισβητήθηκε αλλά πλέον ταυτοποιείται ως αυτοπρόσωπη μαρτυρία, αποτελεί μία αταλάντευτη ματιά στον εκφυλισμό, τη συστηματική θηριωδία και την απανθρωπιά που επικρατούσαν στο στρατόπεδο.
Η ποδοσφαιρική εξιστόρηση του, ένα ειδυλλιακό ανοιξιάτικο βράδυ στο Άουσβιτς είναι ψύχραιμη και ταυτόχρονα φρικιαστική.
Να θυμάσαι. Να τους θυμάσαι.
