Viral κάθε χρόνο, τέτοιες ημέρες, η φωτογραφία με τη σοβιετική σημαία στο Ράιχσταγκ. Αυτή που συνδυάζεται όσο καμία άλλη με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο σοβιετικός στρατός είχε φτάσει στη… φωλιά του ναζιστικού τέρατος και η συγκεκριμένη εικόνα ήταν και μια δήλωση για το τέλος του Γ’ Ράιχ και παράλληλα της πιο φρικτής περιόδου που βίωσε ο πλανήτης.
Ωστόσο η φωτογραφία… δεν είναι 100% πραγματική.
Εκείνη την άνοιξη του 1945 ο Κόκκινος Στρατός προχωρούσε με ταχύτατους ρυθμούς προς το Βερολίνο: καθημερινώς κέρδιζε 30 με 40 χιλιόμετρα. Τα σοβιετικά στρατεύματα έφτασαν στις παρυφές του Βερολίνου στα μέσα Απριλίου. Στις 16 του μήνα ξεκίνησε η μάχη στα υψώματα Ζέελοβ, όπου και πραγματοποιήθηκαν οι τελευταίες μαζικές μάχες με τον ναζιστικό στρατό. Στις 19 Απριλίου το γερμανικό αμυντικό μέτωπο έσπασε και ξεκίνησαν οι βολές του πυροβολικού προς την πόλη μέχρι και την τελική παράδοση της στις 2 Μαΐου 1945.
Το κτίριο του Ράιχσταγκ, της γερμανικής Βουλής, είχε ιδιαίτερη συμβολική σημασία για τις συμμαχικές δυνάμεις. Το ναζιστικό καθεστώς βέβαια το θεωρούσε ένα σύμβολο της «δημοκρατικής αδυναμίας» και ουσιαστικά δεν το χρησιμοποιούσε. Οι συνεδριάσεις της ναζιστικής κυβέρνησης γίνονταν στην όπερα Κρολ που βρισκόταν δίπλα στο Ράιχσταγκ. Παρ’ όλα αυτά η κατάληψη της γερμανικής βουλής είχε μεγάλη σημασία και από τις 30 Απριλίου ο Γιόζεφ Στάλιν πίεζε τους στρατηγούς του. Ήθελε να μπουν στο Ράιχσταγκ την Πρωτομαγιά του 1945.
Στις 30 Απριλίου δύο αεροπλάνα πέταξαν πάνω από το κτίριο και πέταξαν μεγάλες σοβιετικές σημαίες. Μέσα στην ημέρα υπήρξαν αναφορές ότι οι σοβιετικοί κατέλαβαν το κτίριο. Πολεμικοί ανταποκριτές το πλησίασαν για να επιβεβαιώσουν την είδηση και δέχθηκαν πυρά από τους Γερμανούς στρατιώτες που ακόμα το υπερασπίζονταν. Μέχρι το βράδυ της 30στής Απριλίου γινόταν ανταλλαγή πυρών.
Στις 22:40 ο 23χρονος Σοβιετικός στρατιώτης Ρχιμζάν Κοσκαρμπάεφ ανέβηκε στο άγαλμα της Γκερμάνια, που βρισκόταν στο προαύλιο του κτιρίου, και έβαλε μια σοβιετική σημαία. Καθώς ήταν νύχτα το γεγονός δεν απαθανατίστηκε φωτογραφικά Το επόμενο πρωί οι Γερμανοί είχαν κατεβάσει τη σημαία. Τελικά ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε πλήρως το κτίριο τις πρώτες πρωινές ώρες της 2ας Μαΐου 1945.
Το ίδιο πρωί ο Σοβιετικός υπολοχαγός Γεβγένι Χαλντέι πλησίασε το Ράιχσταγκ. Είχε μαζί τη φωτογραφική του μηχανή Leica ΙΙΙ και μια μεγάλη σοβιετική σημαία. Την είχε φτιάξει από κόκκινα τραπεζομάντιλα ο θείος του και του την είχε δώσει. Ήταν η ώρα να τη χρησιμοποιήσει. Μαζί με άλλους τρεις ανέβηκαν στην οροφή του Ράιχσταγκ και ο Χαλντέι έστησε το σκηνικό. Χρησιμοποίησε έναν ολόκληρο φιλμ βγάζοντας συνολικά 36 φωτογραφίες. Μια από αυτές θα γινόταν το σύμβολο του τέλους του Μεγάλου Πολέμου.
Λίγες μέρες μετά ο Χαλντέι επέστρεψε στη Μόσχα και παρέδωσε το φιλμ στον διευθυντή του περιοδικού «Ogonyok». Ωστόσο υπήρχε ένα πρόβλημα. Ένας από τους στρατιώτες, αυτός που κρατούσε εκείνον που κυμάτιζε τη σημαία, φαίνονταν να φορά ένα ρολόι στο κάθε χέρι του – λογικό μιας και τότε οι στρατιώτες φρόντιζαν να παίρνουν έπαθλα από τους νεκρούς Γερμανούς.
Οι υπεύθυνοι του περιοδικού ζήτησαν από τον Χαλντέι να εξαφανίσει το ρολόι από το δεξί χέρι και φωτογράφος έκανε το… φώτοσοπ με καρφίτσα ενώ προσέθεσε και καπνούς στο φόντο για να κάνει το σκηνικό πιο δραματικό. «Πήρα τον καπνό από άλλες φωτογραφίες», θα επιβεβαιώσει ο ίδιος. Μετέπειτα έρευνες για το δεύτερο ρολόι θα υποστηρίξουν ότι ίσως να ήταν μια πυξίδα Αντριάνοφ που φορούσαν πολλοί Σοβιετικοί στρατιώτες, αλλά δεν έχει επιβεβαιωθεί.
Η φωτογραφία της σοβιετικής σημαίας στο Ράιχσταγκ, με τις μετατροπές που έγιναν, δημοσιεύθηκε στο «Ogonyok» στις 13 Μαΐου 1945.
Το σοβιετικό καθεστώς θεώρησε πως μια τόσο σημαντική εικόνα δεν θα μπορούσε να έχει τραβηχτεί στην… τύχη. Δημιούργησε λοιπόν μια «επίσημη εκδοχή» για τη δημιουργία της φωτογραφίας. Σύμφωνα με αυτή η σημαία πάνω από το Ράιχσταγκ ανέβηκε με εντολή των διοικητών και οι στρατιώτες είχαν επίσης επιλεγεί από τη διοίκηση. Σύμφωνα πάντα με την επίσημη εκδοχή ήταν ο Μελίτον Καντάρια και ο Μιχαΐλ Γεγκόροφ.
Η ιστορική έρευνα έχει αποδείξει αλλά και ο ίδιος ο Χαλντέι έχει επιβεβαιώσει πως η φωτογραφία δεν ήταν αποτέλεσμα επίσημης εντολής και δεν οργανώθηκε από τη διοίκηση. Οι στρατιώτες που τον βοήθησαν ήταν ο 18χρονος Αλεξέι Κοβάλεφ από το Κίεβο (ο στρατιώτης που κρατά τη σημαία) και οι Αμπουντλαρχίμ Ισμαΐλοφ από το Νταγκεστάν και Λεονίντ Γκορίτσεφ από το Μινσκ.
Σήμερα, δεν χωράει αμφιβολία στο ότι η περίφημη λήψη είναι αποτέλεσμα σκηνοθετικής παρέμβασης του φωτογράφου. Ωστόσο, η αξία του ιστορικού ντοκουμέντου δεν παύει να είναι τεράστια. Ο Χαλντέι κατάφερε να αποτυπώσει και να μεταδώσει το κράμα των αισθημάτων θριάμβου και ενθουσιασμού που επικρατούσε στο Βερολίνο την ημέρα της οριστικής πτώσης της χιτλερικής Γερμανίας.
