Τα χρόνια έχουν περάσει αλλά ουδείς, σε Γερμανία και Γαλλία, έχει ξεχάσει τους δύο παγκόσμιους πολέμους, 74 χρόνια από τη λήξη του δεύτερου. Στη Θουριγγία, 30 χλμ. νοτιοδυτικά της Ερφούρτης, βρίσκεται το Ορντρουφ, μια κωμόπολη περίπου 5.500 κατοίκων. Εκεί υπήρχε το πρώτο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης που απελευθέρωσαν στις 4 Απριλίου 1945 οι Αμερικανοί κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά την προέλασή τους προς το Βερολίνο.
Επίσης εκεί βρισκόταν και μια περίφημη εκκλησία, η Μικαέλικίρτσε, όπου ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ορφανός στα δέκα του χρόνια το 1695, έμαθε να παίζει εκκλησιαστικό όργανο. Από την εκκλησία εκείνη, που καταστράφηκε στον Β’ Παγκόσμιο, έμεινε μόνο το καμπαναριό. Τότε όμως κάηκε από τα SS, κατ’ εντολήν του Αδόλφου Χίτλερ, και το περιβόητο σιδηροδρομικό βαγόνι-αντίκα 2419 D, όπου φυλασσόταν ένα σημαντικό ιστορικό ντοκουμέντο: το πρωτότυπο της Συνθήκης των Βερσαλλιών της 11ης Νοεμβρίου 1918.
Στο ίδιο βαγόνι όπου, «παίρνοντας εκδίκηση», ανάγκασε ο Χίτλερ τους Γάλλους να υπογράψουν την παράδοση της χώρας τους το 1940. Στη συνέχεια οι Γερμανοί το μετέφεραν στο Βερολίνο και, τέσσερα χρόνια αργότερα, το έστειλαν στο Ορντρουφ. Ηταν σαν να επιβεβαιωνόταν ο Γάλλος στρατάρχης Φερντινάντ Φος που είχε πει για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών ότι «αυτό δεν είναι συνθήκη. Είναι παύση πυρός για είκοσι χρόνια».
Και τόσα ακριβώς διήρκεσε η «καρχηδονιακή ειρήνη», όπως τη χαρακτήρισε ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, ήτοι το διάστημα του μεσοπολέμου.
Ταπείνωση… στην ταπείνωση
Με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου η -εκ των νικητών- Γαλλία υποχρέωσε την ηττημένη Γερμανία να υπογράψει την περιβόητη συνθήκη με όρους εξοντωτικούς και ασφυκτικούς: περιορισμούς στις ένοπλες δυνάμεις έως 100.000 στελέχη, υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις, καθώς και την περίφημη παράγραφο περί «αποκλειστικής ενοχής» της Γερμανίας για το ξέσπασμα του πολέμου.
Εως το 1923 η Γερμανία ρύθμισε το χρέος της (με… δανεικά) αλλά ουδέποτε το πλήρωσε πρακτικά και η συνθήκη άρχισε να καταστρατηγείται από το 1933, όταν την εξουσία ανέλαβε ο Χίτλερ.
Ακολούθησε το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και στις 22 Ιουνίου 1940, η Γαλλία ύστερα από μονάχα τρεις εβδομάδες αντίστασης, παραδόθηκε στη ναζιστική Γερμανία. Ο γηραιός, πια, στρατηγός Φιλίπ Πετέν υπέγραψε τη συνθηκολόγηση, η οποία έλαβε χώρα στο δάσος της Κομπιένης, κάπου 65 χλμ. από το Παρίσι, παρουσία του Χίτλερ. Η τελετή, που είχε έντονα ρεβανσιστικό χαρακτήρα απ’ την πλευρά των Γερμανών, που ήθελαν όχι μόνο την παράδοση, αλλά και την ταπείνωση της Γαλλίας για να ξεπλύνουν τη δική τους ταπείνωση στο τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, έλαβε χώρα μέσα σε ένα βαγόνι τρένου.
Στο ίδιο ακριβώς βαγόνι όπου 22 χρόνια πριν, ο στρατάρχης Φος αποδεχόταν την παράδοση της Γερμανίας του Κάιζερ…
Η ιστορία του βαγονιού
Το βαγόνι κατασκευάστηκε το 1914 στο Σαν Ντενί ως βαγόνι εστιατόριο και χρησιμοποιήθηκε ως τέτοιο μέχρι τον Αύγουστο του 1918. Στη συνέχεια, μετατράπηκε σε γραφείο για το στρατάρχη Φος.
Μετά τον ΑΠΠ επέστρεψε στην… υπηρεσία της Compagnie des Wagons-Lits αλλά το 1921 έγινε δωρεά στο σε μουσείο του Παρισιού ως έκθεμα. Το 1972 επέστρεψε στην Κομπιένη, στεγαζόμενο στεγάστηκε σε ένα ειδικά διαμορφωμένο κτίριο του μουσείου, ως ιστορικό μνημείο, μέρος της ανακωχής στο χώρο της τελετής υπογραφής.
Το 1940, μετά τη συνθηκολόγηση των Γάλλων, ο Χίτλερ διέταξε το βαγόνι να επιστραφεί ακριβώς στην ίδια θέση για την υπογραφή. Στη συνέχεια, το βαγόνι μεταφέρθηκε στο Βερολίνο, τοποθετήθηκε δίπλα στον καθεδρικό ναό (!) και το 1944 εστάλη Θουριγγία, για να καταστραφεί…
Δημοσιεύτηκε στο «Scripta Manent» της «Sportday» στις 15 Οκτωβρίου 2018
