Πριν την καταστροφή της Σμύρνης πριν από 99 χρόνια, παραλίγο να έρθει… το έπος. Η Κωνσταντινούπολη.
Λίγο μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, εκτός από τη περιοχή της Σμύρνης είχε αποδοθεί στην Ελλάδα και η ανατολική Θράκη (μέχρι λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Κωνσταντινούπολη) ενώ δυνάμεις της Αντάντ με στρατιώτες από τη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Ελλάδα, κατείχαν τα στενά των Δαρδανελίων και την Κωνσταντινούπολη…
Στη φωτό, Βρετανοί στρατιώτες της Αντάτ στη Κωνσταντινούπολη. Στο βάθος σημαιοστολισμένα ελληνικά σπίτια…
Επικεφαλής του ελληνικού στρατιωτικού τμήματος κατοχής της ιστορικής πρωτεύουσας του ελληνισμού, δυνάμεως περίπου 800 ανδρών, ήταν ο συνταγματάρχης Ευθύμιος Κανελλόπουλος. Απορίας άξιον λοιπόν γιατί η Ελλάδα τότε δεν απελευθέρωσε την Κωνσταντινούπολη, η οποία ήταν ουσιαστικά περικυκλωμένη από ελληνικά στρατεύματα. Κι ενώ μάλιστα υπήρξε τέτοιο σχέδιο.
Τον Ιούλιο του 1922 κι ενώ η Μικρασιατική Εκστρατεία συνεχιζόταν (με την οικονομική κατάσταση στην Ελλάδα να επιδεινώνεται ραγδαία και να υπάρχει δυσκολία πλέον στην αγορά ακόμα και πυρομαχικών), σε κυβερνητική σύσκεψη επί του θωρηκτού Αβέρωφ, η κυβέρνηση Πρωτοπαπαδάκη αποφασίζει ότι κάτι πρέπει να πράξει για να αναγκάσει τον Κεμάλ να διαπραγματευθεί, καθότι ο χρόνος έτρεχε εις βάρος μας.
Αποφασίζεται λοιπόν η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τη μεραρχία Ανδριανουπόλεως, ενισχυμένη με μεταφορά μονάδων ιππικού από τη Νίκαια, από την ασιατική μεριά του Βοσπόρου. Συνολικά μια δύναμη 16.000 ανδρών με 40 πυροβόλα είχε πάρει εντολή να προετοιμαστεί για την 4η πρωινή της 16ης Ιουλίου να απελευθερώσει τη Κωνσταντινούπολη. Ο ύπατος αρμοστής της Ελλάδος στη Κωνσταντινούπολη, θα γράψει αργότερα ότι «ετοιμαζόμασταν να κρούσουμε τη πύλη του Ρωμανού!».
Τουρκικά στρατεύματα στη Κωνσταντινούπολη και τη Θράκη ουσιαστικά δεν υπήρχαν, ενώ ο Κεμάλ δε διέθετε ούτε και ναυτικό που θα μπορούσε να απειλήσει να τα μεταφέρει. Ο στρατηγός Χατζηανέστης είχε επιθεωρήσει το στράτευμα που θα έφευγε και όλα ήταν έτοιμα. Ωστόσο, μία ώρα πριν την έναρξη της επιχείρησης, εδόθη… άκυρο. Διότι νωρίτερα η ελληνική κυβέρνηση είχε αποστείλει δύο διαβήματα στη Γαλλία και τη Μεγάλη Βρετανία αποζητώντας την έγκρισή τους. Και οι δύο συμμαχικές χώρες αρνήθηκαν παρότι θεωρητικά υποστήριζαν τον ελληνικό αγώνα κατά του Κεμάλ.
Εβδομάδες αργότερα ο τότε Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Λόιντ Τζορτζ δήλωσε δημόσια ότι αυτή η ενέργεια της Ελλάδος θα άλλαζε την ιστορία και ότι ουσιαστικά η Βρετανία θα αποδεχόταν το τετελεσμένο γεγονός.
Με τα «αν» βέβαια δε γράφεται η ιστορία. Σίγουρα όμως η μοίρα του Μικρασιατικού Ελληνισμού θα ήταν διαφορετική. Σίγουρα το ηθικό του ελληνικού στρατού και του ελληνικού λαού θα εκτοξευόταν στα ύψη για τη συνέχιση του αγώνα, αν ανακοινωνόταν η απελευθέρωση του προαιώνιου πόθου, της Κωνσταντινούπολης…
Μπορεί να μην κρατάγαμε τη Πόλη στις διαπραγματεύσεις ή μπορεί να την ανταλλάσσαμε με τη Σμύρνη ή το αντίθετο. Μπορεί να κρατάγαμε την Ίμβρο, τη Τένεδο και την ανατολική Θράκη διατηρώντας τη δαμόκλειο σπάθη του ελληνικού στρατού γύρω από τη Πόλη και τα Στενά. Οι πιθανότητες είναι πολλές και θα μείνουμε με την απορία – και την απογοήτευση…
