Για να είσαι σε θέση να εξάγεις ασφαλή συμπεράσματα, οφείλεις να γνωρίζεις επακριβώς τι έχει προηγηθεί. Την ιστορία, κυρίως. Το τι προηγήθηκε.
Όπως, φερ’ ειπείν, στο περιβόητο «Μακεδονικό ζήτημα», όπου ξετυλίχθηκε η ιστορία σχεδόν 2.500 ετών για μια περιοχή – και με τη Συμφωνία των Πρεσπών ως κατάληξη.
Ένα ακόμη ζήτημα, που συχνά πυκνά έρχεται στην επιφάνεια, είναι τα μάρμαρα του Παρθενώνα. Ναι, αυτά που ο λόρδος Έλγιν τα έκλεψε. Βασικά δεν τα έκλεψε απλά. Κατάστρεψε δεκάδες στην προσπάθεια των εργατών του να τα ξεκολλήσουν, άλλα βυθίστηκαν στα άδυτα της Μεσογείου κατά τη διάρκεια της μεταφοράς τους προς τη Αγγλία.
Ο Έλγιν βίασε την ελληνική ιστορία
Δεν είναι υπερβολή να αναφερθεί πως ο Έλγιν βίασε την ελληνική ιστορία – και ως «πολιτιστικός εγκληματίας» είχε και το τέλος που του άξιζε: η γυναίκα του τον απάτησε και τον παράτησε, το Βρετανικό Μουσείο δεν του έδωσε το ποσό που ζητούσε για τα μάρμαρα, έπασχε (από νεαρά ηλικία) από σύφιλη και παραμορφώθηκε από την αρρώστια, χάνοντας τη μύτη του και στο τέλος συνελήφθη από τους Γάλλους που τον κράτησαν όμηρο (ενώ η γυναίκα του συνέχισε το ταξίδι, φτιάχνοντάς τα με έναν από τους συνοδούς…). Εντέλει, όταν απελευθερώθηκε, γύρισε στην Αγγλία ταπί, έζησε τα τελευταία του χρόνια σε άθλια κατάσταση και πέθανε πάμφτωχος το 1841, σε ηλικία 75 ετών.
Δεν θα τον λυπηθούμε κιόλας.
Τα έκλεψε… νόμιμα;
Πάμε στα δικά μας: ο Έλγιν έκλεψε τα μάρμαρα νόμιμα. Έτσι έλεγε. Με έγγραφο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία (ο ίδιος έλεγε ότι είχε φιρμάνι από τον καϊμακάμη – ήτοι ανώτερου διοικητικού υπαλλήλου) Σεγούτ Αβδουλάχ για την αποκαθήλωσή τους από τον Παρθενώνα με σκοπό τη μέτρηση και την αποτύπωσή τους σε σχέδια, και στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και φυγάδευσή τους. Η ύπαρξη φιρμανιού και, αν υπήρχε, το ακριβές πνεύμα της άδειας, αμφισβητείται. Το 2019 Τούρκοι ερευνητές υποστήριξαν ότι δεν υπήρξε τέτοιο φιρμάνι.
Τα γλυπτά αποθηκεύτηκαν στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου το 1816 και το 1936 τοποθετήθηκαν στην έκθεση που δημιουργήθηκε για αυτό το σκοπό.
Για να κατανοήσετε το μέγεθος της κλοπής, περιστατικά που σε κάνουν να φρίττεις. Δεκάδες μάρμαρα έσπασαν κατά την αποκοπή τους από τον Παρθενώνα και έφτασαν σε κομμάτια στην Αγγλία. Μάλιστα, επειδή η αφαίρεσή τους γινόταν γρήγορα και με τα μέσα που υπήρχαν τότε σημειώθηκαν βανδαλισμοί, και κατά την απόσπαση των μελών του ναού προκλήθηκαν σοβαρές ζημιές.
Είναι για να φρίττεις…
Συνολικά ο Έλγιν αποκόμισε 253 γλυπτά έργα και αρχιτεκτονικά μέλη του ναού καθώς και πολλά αγγεία. Από τον Παρθενώνα αφαιρέθηκαν 96 ακέραια ή ακρωτηριασμένα γλυπτά, από τον ναό της Απτέρου Νίκης αφαιρέθηκαν 4 τεμάχια, από το Ερέχθειο 18 (μεταξύ αυτών μία Καρυάτιδα κι ένα γωνιακό ιωνικό κιονόκρανο) και 4 από το θέατρο του Διονύσου, μεταξύ των οποίων κι ένας κίονας από το χορηγικό μνημείο του Θρασύλλου. Αφαιρέθηκαν ακόμα 13 κεφαλές, 34 γλυπτά μάρμαρα, 14 χάλκινες και μαρμάρινες υδρίες, 8 βωμοί, 3 επιτύμβιες στήλες, 66 ενεπίγραφα μάρμαρα και άλλα.
Πολλά από αυτά, ήταν έργα του Φειδία, του Αγοράκριτου και του Αλκαμένη…
Σπουδαιότερα απ’ όλα, θεωρούνται τα γλυπτά της γέννησης της Αθηνάς από το ανατολικό αέτωμα, η μετόπη της διαμάχης της Αθηνάς με τον Ποσειδώνα και η ζωφόρος με την πομπή των Παναθήναιων.
Φρίξατε ή όχι ακόμη;
Εκτός από την Ακρόπολη, αφαιρέθηκαν αρχαιότητες κι από άλλα μέρη όπως Αίγινα, Ελευσίνα, Δελφούς, Νεμέα, Μυκήνες, Τίρυνθα και Δαρδανέλια. Μάλιστα, ο Έλγιν στις Μυκήνες, έστειλε τον ιερέα δρ. Χαντ γιατί σκόπευε να αρπάξει και τους Λέοντες της Πύλης, ωστόσο αυτό κρίθηκε ακατόρθωτο, λόγω του βάρους των Λεόντων… Στην Ολυμπία, με σκοπό να εντοπίσει αρχαιότητες για λεηλασία, έστειλε τον λοχαγό Λέινι. Η αφαίρεση αρχαιοτήτων όμως από εκεί, κρίθηκε πολυδάπανη.
Η προσπάθεια της Μελίνας
Πέρασαν δεκαετίες, πέρασαν πολλά χρόνια. Έκτοτε η Ελλάδα απέκτησε την ανεξαρτησία της, έγινε αυτόνομο κράτος και μόλις το 1983, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, άρχισαν οι προσπάθειες για να επιστραφούν τα γλυπτά. Η προσπάθεια των ελληνικών αρχών για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στο τόπο καταγωγής και δημιουργίας τους υποστηρίζεται ενεργά από διεθνή, ομότιτλη επιτροπή.
Σε ανακοίνωση που εξέδωσε το Βρετανικό Μουσείο τον Απρίλιο του 2007 αναφέρει ότι δεν προτίθεται να παραχωρήσει την κυριότητα των Γλυπτών του Παρθενώνα σε κανέναν ελληνικό μουσείο ενώ το 2009 ανέφερε πως, με την ευκαιρία των εγκαινίων του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, θα ήταν διατεθειμένο να… δανείσει τα Γλυπτά, αρκεί η ελληνική κυβέρνηση να αναγνωρίσει το δικαίωμα ιδιοκτησίας τους στο Βρετανικό Μουσείο.
Παγίδα. Τυράκι! Εννοείται πως η τότε ελληνική κυβέρνηση απέρριψε την πρόταση.
Η Μόνα Λίζα…
Ως και σήμερα, 2023 πια, οι Άγγλοι έχουν στυλώσει τα πόδια στο θέμα: είναι ανοιχτοί στο να μας δανείσουν για κάποια χρόνια τα δικά μας γλυπτά, αρκεί να αναγνωρίσουμε ότι είναι δικά τους. Τίποτε άλλο δεν πρότειναν, ούτε τότε ούτε τώρα.
Είναι απορίας άξιον αν βρεθεί κάτι ποτέ για να τους αλλάξει στάση. Ωστόσο, καθ’ ομολογία, τα λεγόμενα του Κυριάκου Μητσοτάκη τις προάλλες σε συνέντευξή του στο BBC ήταν εξαιρετικά. Άλλωστε, απευθυνόταν σε αγγλικό κοινό.
"If I told you [to] cut the Mona Lisa in half… do you think your viewers would appreciate the beauty of the painting?"
Greek PM Kyriakos Mitsotakis says returning the Elgin Marbles to Greece is about "reunification" not "ownership"
#BBCLauraK https://t.co/DYK0KHQRgx pic.twitter.com/hOJbK84VcR— BBC Politics (@BBCPolitics) November 26, 2023
Κράτησα τούτο: «Νομίζω ότι τα γλυπτά του Παρθενώνα θα δείχνουν καλύτερα στο Μουσείο της Ακρόπολης, το οποίο και χτίστηκε για αυτό τον σκοπό. Δεν είναι θέμα επιστροφής εκθεμάτων των οποίων αμφισβητείται η ιδιοκτησία. Αυτά τα γλυπτά ανήκουν στην Ελλάδα και ουσιαστικά εκλάπησαν. Είναι ένα ζήτημα επανένωσης. Αν σας έλεγα ότι θα κόψουμε στα δύο τη Μόνα Λίζα, η μισή θα ήταν στο Λούβρο και η άλλη μισή στο Βρετανικό Μουσείο, θα μπορούσαν οι θεατές να εκτιμήσουν την ομορφιά αυτού του πίνακα; Αυτό ακριβώς συνέβη με τα γλυπτά του Παρθενώνα».
Δεν υπήρχε καλύτερο παράδειγμα από τη Μόνα Λίζα, για να καταλάβει ο μέσος Βρετανός τι ακριβώς συμβαίνει – αν δεν το γνωρίζει ήδη, δηλαδή. Τα λεγόμενα του πρωθυπουργού ήταν to the point.
Το ερώτημα είναι αν ο Μητσοτάκης ή οποιοσδήποτε άλλος κάποια στιγμή παραμυθιαστεί με «ενοικίαση» των γλυπτών, ας πούμε για 50 ή 100 χρόνια, με παράλληλη αναγνώριση «βρετανικής ιδιοκτησίας». Εκτιμώ, σφόδρα, πως όχι…
Update 22.11: είναι τόσο απύθμενο το κόμπλεξ των Βρετανών που ακύρωσαν, λόγω των δηλώσεων Μητσοτάκη, τη συνάντηση με τον Ρίσι Σούνακ…
Δημοσιεύτηκε στο newpost.gr στις 27/11/2023
