Τα αρχεία γράφουν για 13.936 νεκρούς και αγνοούμενους. Η Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού τους έχει καταχωρήσει με ονοματεπώνυμα. Από την πρώτη μέρα του πολέμου, μέχρι τις 26 Απριλίου του 1941.
Εξ αυτών περίπου 2.000 Έλληνες ετάφησαν σε ομαδικούς τάφους ενώ τα οστά των υπολοίπων βρίσκονται διάσπαρτα στα πεδία των μαχών. Είναι εκαντοντάδες οι τάφοι που δεν έχουν, ακόμη και σήμερα, ταυτοποιηθεί, είναι εκατοντάδες οι ελληνικές οικογένειες που ως και σήμερα δεν ξέρουν που βρίσκονται οι συγγενείς τους που χάθηκαν το 1940-41. Για να μπορούν να ανάψουν εκεί, έστω ένα κερί…
Μόλις το 2010 υπογράφτηκε σχετικό σύμφωνο μεταξύ Ελλάδας και Αλβανίας. Το 2014 μετά από έρευνες στην Κλεισούρα σε ομαδικούς τάφους που βρέθηκαν, επιβεβαιώθηκαν τα οστά 193 τριών Ελλήνων στρατιωτών, πεσόντων, στα βουνά της Αλβανίας κατά το έπος του ’40. Και μόλις το 2018 ενταφιάστηκαν με μια σεμνή, πλην φορτισμένη συγκινησιακά, θρησκευτική τελετή στο στρατιωτικό νεκροταφείο της Κλεισούρας.
Πριν μερικούς μήνες βρέθηκαν κι άλλοι ομαδικοί τάφοι. Αλλά δεν υπάρχει καμία ενημέρωση από την αλβανική κυβέρνηση.
Έχουν περάσει 83 χρόνια…
Γενικώς, από τα αρχεία του ΓΕΣ, γνωρίζουμε τα σημεία όπου είχαν διεξαχθεί μάχες. Για παράδειγμα το θρυλικό Ύψωμα 731 (περί τα 20 χλμ. βόρεια της Κλεισούρας όπου έγινε μια από τις πιο κρίσιμες μάχες του Ελληνοϊταλικού Πολέμου). Οι συγκρούσεις κράτησαν 15 μέρες, από τις 9 ως τις 24 Μαρτίου του 1941 και τέλειωσαν με νίκη των ελληνικών δυνάμεων. Μέχρι τέλους των μαχών, οι απώλειες για τον ελληνικό στρατό έφθασαν στους 125 νεκρούς, τους 28 αγνοούμενους και 425 τραυματίες (ο ιταλικός στρατός μέτρησε 1.000 νεκρούς και 3.000 τραυματίες): το χώμα φαινόταν σκαμμένο κατά τόπους. Όταν ανασύρονταν τα οστά εντοπίζονταν αντικείμενα που πιστοποιούσαν τουλάχιστον την εθνική ταυτότητα των νεκρών: κουμπιά στολής, επωμίδες, μεταλλικές ταυτότητες, κράνη. Κι έπειτα κάποια προσωπικά αντικείμενα, όπως ρολόγια, γυαλιά… Έπειτα οι ειδικοί λάμβαναν δείγμα DNA για την αναζήτηση συγγενών.
Μέχρι σήμερα έχουν ενταφιαστεί στα κοιμητήρια Κλεισούρας και Βουλιαράτων τα οστά από 1.000 και περισσότερους πεσόντες Έλληνες στρατιώτες στα βουνά της Αλβανίας.
