Η Νέα Δημοκρατία είχε και διαθέτει διαχρονικά δύο… ψυχές: μια συντηρητική και μια φιλελεύθερη. Η συντηρητική της πλευράς έβλεπε πάντοτε με αρνητικό μάτι τη φιλελεύθερη πλευρά της κεντροδεξιάς παράταξης. Η φιλελεύθερη πλευρά, πάλι, θεωρούσε τη συντηρητική κάτι σαν αναγκαίο κακό. Το εσωκομματικό χάσμα τεράστιο. Και επέφερε ιδεολογικές συγκρούσεις τέτοιες που οδήγησε το κόμμα, το οποίο ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής το 1974, σε διασπάσεις.
Ωστόσο, η ιστορία της εν Ελλάδι μεγάλης δεξιάς παράταξης δίδαξε κάτι: πως όποιος φεύγει από το… μαντρί, χάνεται.
Η Νέα Δημοκρατία υπήρξε διάδοχος της ΕΡΕ. Ιδρυτής και των δύο παρατάξεων υπήρξε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής που, δις, προσπάθησε (και τα κατάφερε) να δημιουργήσει ένα διευρυμένο κεντροδεξιό πολιτικό πόλο. Η Νέα Δημοκρατία (πολιτικό του δημιούργημα το ‘74) διέφερε όμως ουσιαστικά από την ΕΡΕ και συνιστούσε μια προσπάθεια του ιδρυτή της να αναζωογονήσει την επικοινωνία του με την ελληνική κοινωνία σε μια εποχή ριζικών αλλαγών: πτώση Χούντας, αναγνώριση ΚΚΕ, ίδρυση ΠΑΣΟΚ.
Η ΕΡΕ ήταν ένα κόμμα αυστηρά ιεραρχημένο, προσωποπαγές και το βάραινε η εκλογική αναμέτρηση του 1961, που χαρακτηρίστηκε από πολλούς αναλυτές ως μια απελευθέρωση της δεξιάς εκλογικής τρομοκρατίας πάνω στους πολίτες που στήριζαν το Κέντρο και την Αριστερά. Έχοντας περάσει η ελληνική κοινωνία μια δικτατορία των Συνταγματαρχών (με τη δημοκρατία να φλέγεται), ήρθε ορμώμενος από το Παρίσι ο Καραμανλής, ο οποίος είχε θέσει άμεσο στόχο την αποκατάσταση της δημοκρατικής τάξης στην Ελλάδα.
Την εποχή εκείνη επικρατούσε το αίτημα-ανάγκη στελέχωσης της δημοκρατίας τόσο σε κυβερνητικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο. Έτσι, ο Καραμανλής έφτασε σε ένα εκλογικό ποσοστό της τάξης του 54,37% στην πρώτη εκλογική του μονομαχία και αδιαμφισβήτητα όντας ο βασικός δρων στην πολιτική ατζέντα. Βαθιά συντηρητικός ο ίδιος, αλλά από το 1977 και έπειτα (όπου γίνεται το 1ο Συνέδριο της Νέας Δημοκρατίας) ξεκαθαρίζει πως ο κάθε πολιτικός σχηματισμός θα πρέπει να έχει μια σαφή ιδεολογική τοποθέτηση και σταθερό προσανατολισμό.
Ο Στεφανόπουλος και ο Κατσίκης
Πολιτικός παλαιάς κοπής, αφού πολιτεύτηκε για πρώτη φορά στις εκλογές του 1958 με την ΕΡΕ, ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος εντάχθηκε στη ΝΔ και θήτευσε σε κομβικά υπουργεία υπό τον Καραμανλή και στη συνέχεια υπό τον Γεώργιο Ράλλη. Ήταν υποψήφιος στις εσωκομματικές εκλογές για την προεδρία της ΝΔ αλλά ηττήθηκε από τον Ευάγγελο Αβέρωφ τον Δεκέμβριο του 1981.
Ο Αβέρωφ παραιτήθηκε τον Αύγουστο του 1984, απόρροια της ήττας της Νέας Δημοκρατίας στις Ευρωεκλογές του Ιουνίου από το ΠΑΣΟΚ και στις εσωκομματικές εκλογές που ακολούθησαν ο Στεφανόπουλος διεκδίκησε για άλλη μια φορά χωρίς επιτυχία την ηγεσία της. Bγήκε ηττημένος αυτή τη φορά από τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη, ο οποίος είχε ενταχθεί στην παράταξη μόλις το 1978. Ύστερα από τις βουλευτικές εκλογές του 1985 και την επανεκλογή του ως βουλευτής Αχαΐας, ο Στεφανόπουλος αποχώρησε από το κόμμα μαζί με άλλους 9 βουλευτές και στις 6 Σεπτεμβρίου 1985 ίδρυσε τη Δημοκρατική Ανανέωση (ΔΗΑΝΑ).
Την οποία ΔΗΑΝΑ στελέχωσαν οι βουλευτές της ΝΔ Νίκος Αναστασόπουλος, Θεόφιλος Γάτσος, Κωνσταντίνος Γιατράκος, Ηλίας Μαλεβίτης, Διάκος Μανουσάκης, Γιώργος Μουτζουρίδης, Κώστας Πρίντζος, Δημήτρης Βρεττάκος, και Στρατής Στρατηγής αλλά και τα στελέχη της εκτελεστικής επιτροπής, Φρόσω Σπεντζάρη και Βασίλης Μαγγίνας. Στο νεοσύστατο κόμμα προσχώρησαν επίσης μαζικά στελέχη νομαρχιακών επιτροπών και επαγγελματικών οργανώσεων της ΝΔ, καθώς και της ΟΝΝΕΔ.
Η ΔΗΑΝΑ συμμετείχε στις εκλογές του Ιουνίου 1989 λαμβάνοντας ποσοστό 1,01% και μία έδρα (για τον πρόεδρό της), απείχε λίγους μήνες αργότερα από τις εκλογές του Νοεμβρίου ’89 και επέστρεψε στις εκλογές του 1990 εξασφαλίζοντας μία έδρα (στο υπόλοιπο Αττικής) για τον Θεόδωρο Κατσίκη. Ο οποίος Κατσίκης είχε εκλεγεί με μόλις… 406 σταυρούς. Καθώς η Νέα Δημοκρατία δεν είχε εξασφαλίσει αυτοδυναμία έχοντας 150 έδρες, κατόπιν συμφωνίας των δύο… Κωνσταντίνων, Στεφανόπουλου και Μητσοτάκη, ο Κατσίκης στήριξε τη δημιουργία της μονοκομματικής κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Στη συνέχεια όμως προσχώρησε σ’ αυτήν, αφήνοντας τη Δημοκρατική Ανανέωση χωρίς κοινοβουλευτική εκπροσώπηση.
Στις Ευρωεκλογές του 1994 η Δημοκρατική Ανανέωση απέτυχε να εκλέξει εκπρόσωπο και κατόπιν διαλύθηκε, με τον Στεφανόπουλο να αποσύρεται από την πολιτική και, ένα χρόνο αργότερα, να ψηφίζεται Πρόεδρος της Δημοκρατίας κατόπιν πρότασης της Πολιτικής Άνοιξης του Αντώνη Σαμαρά, στην οποία συμφώνησε το ΠΑΣΟΚ.
Η Μακεδονία και ο Σαμαράς
Η Νέα Δημοκρατία περίμενε, από το 1977, σχεδόν 12 χρόνια για να επικρατήσει σε εκλογές και να ξαναγίνει κυβέρνηση: τα κατάφερε, οριακά όμως, το 1990, μετά τις δύο αρχαιρεσίες του «βρώμικου ‘89» και έφτασε στο όριο με την προαναφερθείσα συνδρομή του Κατσίκη της ΔΗΑΝΑ. Λίγο αργότερα όμως το εκλογοδικείο της επικύρωσε ακόμη μια έδρα, της Κέρκυρας που αφαιρέθηκε από το ΠΑΣΟΚ και πλέον η κυβέρνηση βρέθηκε με 152 έδρες στη Βουλή και το ΠΑΣΟΚ με 122 έδρες.
Ωστόσο η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έμελλε να διαρκέσει πάνω από τρία χρόνια. Η πίεση των απεργιών από την κακή οικονομική πολιτική και τη μείωση των συντάξεων, το σκάνδαλο των υποκλοπών και, κυρίως, το Μακεδονικό οδήγησαν τον Μητσοτάκη σε ρήξη με τον υπουργό Εξωτερικών Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος αποχώρησε από το κόμμα και ίδρυσε νέο φορέα, την Πολιτική Άνοιξη, τον Ιούνιο του 1993.
Η ρήξη είχε επέλθει από τις 16 Δεκεμβρίου 1991, όταν στις Βρυξέλλες, συνήλθαν οι υπουργοί εξωτερικών των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με κεντρικό θέμα την αναγνώριση των νέων κρατών που προέκυψαν στην Ανατολική Ευρώπη, μετά τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και της Σοβιετικής Ένωσης. Ο Σαμαράς και οι υπόλοιποι υπΕξ υπέγραψαν το πρωτόκολλο με το οποίο αποδέχονται τη διάλυση της ενιαίας Γιουγκοσλαβίας, αναγνωρίζοντας την κρατική οντότητα της Κροατίας, της Σλοβενίας και της αυτοαποκαλούμενης «Δημοκρατίας της Μακεδονίας». Από κει και πέρα τα πάντα έγιναν, όπως είπε και ο ίδιος ο Σαμαράς αργότερα, «ζήτημα ερμηνείας».
Σημασία έχει ότι η κυβέρνηση και ο ίδιος ο Μητσοτάκης προσωπικά, χρεώθηκαν την αποτυχία τους να αποτρέψουν τη χρήση του όρου «Μακεδονία» από τη γειτονική χώρα, προκάλεσαν την οργή του πιο εθνικιστικού μέρους του ελληνισμού εδώ και διεθνώς, ενώ κληροδότησαν στη χώρα και ένα πρόβλημα που θα λυνόταν τελικά πολλά χρόνια αργότερα με την υπογραφή από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Στις 22 Οκτωβρίου 1992, ο Σαμαράς παραιτήθηκε από βουλευτής, δηλώνοντας ότι προέβη σ’ αυτή την κίνηση για να μην δημιουργήσει πρόβλημα στο κόμμα και τον Ιούνιο του ’93 αποσχίστηκε από τη ΝΔ και ίδρυσε την Πολιτική Άνοιξη. Την επομένη ένας βουλευτής της ΝΔ, ο Δημήτρης Σταμάτης, ανακοίνωσε την παραίτησή του από το βουλευτικό αξίωμα και την προσχώρησή του στην ΠΟΛΑΝ, για να απωλέσει η κυβέρνηση τη «δεδηλωμένη» όταν ο βουλευτής Στέφανος Στεφανόπουλος ανεξαρτητοποιήθηκε ενώ ο Νίκος Κλείτος και ο Βασίλης Μαντζώρης γνωστοποίησαν ότι επίσης παραιτούνται και εντάσσονται στην ΠΟΛΑΝ. Και, την Πέμπτη 9 Σεπτεμβρίου 1993, ένας σχετικά άγνωστος βουλευτής, ο Γιώργος Συμπιλίδης, κατέθεσε δήλωση ανεξαρτητοποίησης προσχωρώντας στην Πολιτική Άνοιξη και τον ακολούθησε ο Άκης Γεροντόπουλος. Ο Μητσοτάκης στηριζόταν πλέον μόνο σε 150 βουλευτές και έπρεπε να πάει σε πρόωρες εκλογές.
Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε τις εν λόγω εκλογές με άνετη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, καθώς το 46,88% τού έδωσε 171 έδρες με το νέο εκλογικό νόμο που είχε φέρει ο ίδιος ο Μητσοτάκης και η Πολιτική Άνοιξη του Αντώνη Σαμαρά πήρε την τρίτη θέση, με περίπου 5%. Ο Μητσοτάκης παραιτήθηκε από την ηγεσία της ΝΔ και νέος πρόεδρός της εξελέγη ο Μιλτιάδης Έβερτ.
Η πτώση των εκλογικών ποσοστών άρχισε στις εθνικές εκλογές του 1996, όταν έλαβε 2,94% (ακριβώς κάτω από το εθνικό κατώτατο όριο 3%) και, κατά συνέπεια, δεν εξασφάλισε έδρα στο Κοινοβούλιο. Συμμετείχε και στις Ευρωεκλογές το 1999, όπου έλαβε 2,3% το οποίο ήταν και πάλι κάτω από το κατώτατο όριο, δεν συμμετείχε στις εκλογές του 2000 και στις εκλογές του 2004 υποστήριξε δημόσια μέσω του προέδρου της Αντώνη Σαμαρά τη Νέα Δημοκρατία ενώ το 2004 ανακοινώθηκε η οριστική αναστολή της λειτουργίας του κόμματος. Πριν από τις Ευρωεκλογές του 2004, ο Σαμαράς και αρκετά στελέχη του κόμματος επέστρεψαν στη Νέα Δημοκρατία και, στις εσωκομματικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 29 Νοεμβρίου 2009 εξελέγη αρχηγός του κόμματος, με ποσοστό 50,06% έναντι 39,72% της Ντόρας Μπακογιάννη και 10,22% του Παναγιώτη Ψωμιάδη.
Όταν η Ντόρα βρέθηκε «απέναντι» από τη ΝΔ
Οι εκλογές του 2009 και η ήττα της από τον Σαμαρά οδήγησαν, λίγο αργότερα, την Ντόρα Μπακογιάννη εκτός παράταξης. Αφορμή αποτέλεσε ψηφοφορία στη Βουλή επί νομοσχεδίου για τα μέτρα του ΔΝΤ, το οποίο υπερψήφισε πράττοντας αντίθετα στην κομματική γραμμή της Νέας Δημοκρατίας και ο Σαμαράς την έθεσε εκτός κοινοβουλευτικής ομάδας και, αργότερα, τη διέγραψε.
Λίγους μήνες αργότερα, στις 21 Νοεμβρίου 2010 παρουσία 5.000 περίπου συνέδρων στο θέατρο Μπάντμιντον, ηγήθηκε πρωτοβουλίας νέων ενεργών πολιτών και πρωτοστάτησε, στην ίδρυση του κινήματος Δημοκρατική Συμμαχία (ΔΥΣΗ) το οποίο χαρακτηριζόταν από φιλελεύθερες θέσεις και αρχές. Στο κόμμα προσχώρησαν οι πρώην υπουργοί των κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας και ανεξάρτητοι βουλευτές Χρήστος Μαρκογιαννάκης και Κώστας Κιλτίδης, ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Θεόδωρος Σκυλακάκης καθώς και πρώην μέλη της ΝΔ.
Το νέο κόμμα απέτυχε να συγκεντρώσει ποσοστό μεγαλύτερο του 3% στις εκλογές Μαΐου 2012, με αποτέλεσμα να βρεθεί τόσο αυτό όσο και η Μπακογιάννη εκτός Κοινοβουλίου. Εν όψει των εκλογών Ιουνίου 2012 η Δημοκρατική Συμμαχία προχώρησε σε συνεργασία με το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας με την Ντόρα Μπακογιάννη να τίθεται επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας. Το ΔΥΣΗ ανέστειλε έκτοτε τη λειτουργία του.
Δημοσιεύτηκε στο newpost.gr στις 30/10/2023
