Η 25η Μαρτίου είναι η αγαπημένη επέτειος για τους Έλληνες, διότι έχουν ταυτιστεί με τους ήρωες της εποχής. Με όσους έμαθαν από τα σχολικά βιβλία: από τον Κολοκοτρώνη έως τον Παπαφλέσσα κι από τον Καραϊσκάκη έως τον Ανδρούτσο – τα, δε, κορίτσια μεγάλωσαν με Μπουμπουλίνα και Μαυρογένους.
Δεν είναι απορίας άξιον που στην αντίστοιχη άλλη επέτειο, την 28η Οκτωβρίου, δεν γνωρίζουμε (αν δεν ψάξουμε) το όνομα κανενός ήρωα και το μόνο όνομα που μας έρχεται είναι του Μεταξά, ενός ακροδεξιού φασίστα πρωθυπουργού και για μια λέξη (το «όχι») που δεν είπε ποτέ ουσιαστικά;
Δεν είναι απορίας άξιον που γιορτάζουμε τις ενάρξεις πολέμων και όχι τα τελειώματά τους;
Δεν είναι απορίας άξιον που νομίζουμε ότι γνωρίζουμε σχεδόν τα πάντα για τους ήρωες του ’21 ενώ η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική;
Ότι η 28η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως εθνική γιορτή γιατί η συγκεκριμένη μέρα το 1940 υπήρξε μια μέρα μοναδική και σπάνια: ο ενθουσιασμός των Ελλήνων στο κάλεσμα για επιστράτευση περιγράφεται από τους ανθρώπους που την έζησαν ως κάτι μοναδικό. Το «Οχι» του Ιωάννη Μεταξά αποτελεί μια ιστορία που προστέθηκε εκ των υστέρων – κάτι σαν fake news. Η πρώτη επέτειος της 28ης Οκτωβρίου γιορτάστηκε στις μέρες της γερμανικής κατοχής – στις 28 Οκτωβρίου του 1941. Αυτό που γιορτάστηκε τότε ήταν αυτή η πατριωτική έξαρση – ήταν εποχές που αυτή δεν είχε ακόμα δαιμονομοποιηθεί κι ο πατριωτισμός δεν είχε καμία σχέση με τους εθνικισμούς και τις φασίζουσες στρεβλώσεις. Οι Ελληνες θέλησαν να γιορτάσουν την κοινή τους στάση απέναντι στον εχθρό. Καμάρωναν για την ενότητα τους κι αντλούσαν από αυτή δύναμη και μάλιστα σε μέρες κατοχής. Εμφύλιοι και άλλοι διχασμοί ήρθαν αργότερα, αλλά η 28η Οκτωβρίου καθιερώθηκε ως εθνική γιορτή γιατί το νόημα της πάντα (είτε με κατοχές, είτε με εμφύλιους, είτε με μέρες θλίψης, είτε σε στιγμές ευημερίας) ήταν πάντα ίδιο: δεν είχε να κάνει με νίκες ή ήττες, αλλά με τη θέληση του λαού να πολεμήσει ενωμένος και χωρίς δεύτερες σκέψεις ή φόβους. Η 28η Οκτωβρίου θύμιζε μια στιγμή καθήκοντος.
Αντίθετα, κανείς ποτέ στο σχολείο δεν μας είπε πότε καθιερώθηκε ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου και ποτέ δεν κατάλαβα γιατί. Όπως όλοι οι λαοί που αγαπάνε τους εθνικούς μύθους έτσι κι εμείς λατρεύουμε να φέρνουμε την ιστορία στα μέτρα μας και να την διδάσκουμε στα σχολεία όπως μας αρέσει: καλά κάνουμε γιατί αυτό δημιουργεί εθνική συνείδηση – την αλήθεια (που ως γνωστόν είναι εκεί έξω…) μπορεί να την ανακαλύψει ο καθένας μεγαλώνοντας. Αλλά το γιατί δεν λέμε ότι την 25η Μαρτίου αρχίσαμε να την γιορτάζουμε από το 1838 και μετά ποτέ δεν το κατάλαβα. Η ιστορία της επετείου είναι κι ένα ωραίο παράδειγμα για το πόσο μεγάλη ήταν η ανάγκη να την τιμήσουμε την επανάστασή μας: ίσως το καλύτερο. Μάλλον φοβόμαστε να ζαλίσουμε τα παιδιά με ενοχλητικές λεπτομέρειες – ίσως και όσοι διαμορφώνουν την ύλη των σχολικών βιβλίων να μην θέλουν να γνωρίζουν οι πιτσιρικάδες ότι την 25η Μαρτίου του 1821 δεν έγινε σχεδόν τίποτα το σημαντικό, αφού η επανάσταση, που γιορτάζουμε είχε ήδη… αρχίσει.
Το 1834 ένας ρομαντικός Κωνσταντινοπολίτης ποιητής, ο Παναγιώτης Σούτσος, προτείνει ως ημέρα επετείου της Ελληνικής Επανάστασης την 25η Μαρτίου, γιατί αποτελεί ημέρα «γενικευμένου ξεσηκωμού». Την κίνησή του υποστηρίζει ο κάποτε πρώτος πρωθυπουργός της Ελλάδας, ο Ιωάννης Κολέττης, πρόεδρος του κόμματος της Φουστανέλας, που είναι η μετεξέλιξη του περίφημου Γαλλικού Κόμματος. Υποβάλει ένα υπόμνημα στον Βασιλιά Οθωνα στο οποίο του αναφέρει ότι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός κήρυξε την Επανάσταση στις 17 Μαρτίου 1821 στην Αγία Λαύρα και ότι η επανάσταση γενικεύτηκε στην Πελοπόννησο την 25 Μαρτίου. Υποστηρίζει μάλιστα ότι υπήρχε προφητεία των μοναχών του Μεγάλου Σπηλαίου ότι σ’ αυτή την ημερομηνία θα συνέβαινε η αναγέννηση της Ελλάδος, και ότι οι Οθωμανοί της Πελοποννήσου το γνώριζαν και κάθε χρόνο αυτή την μέρα έπαιρναν έκτακτα μέτρα ασφαλείας. Ο Οθωνας, που προσπαθούσε να μεγαλώσει την δημοτικότητα του, προτίμησε να υπάρξει ένας συνδυασμός της ημέρας έναρξης της επανάστασης με μια μεγάλη ορθόδοξη θρησκευτική γιορτή, και το 1838, δηλαδή 17 χρόνια μετά την έναρξη του ελληνικού αγώνα, με διάταγμα καθιερώνει την 25 Μαρτίου ως εθνική γιορτή.
Σταδιακά ταυτιστήκαμε με τους ήρωες που ανάθεμα κι αν μάθαμε ποτέ τον πραγματικό τους χαρακτήρα. Κι όχι μόνο αυτό. Στη συνείδησή μας ο Δημήτρης Ιωακειμίδης είναι ο Κολοκοτρώνης και ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ ο Παπαφλέσσας, η Τζένη Καρέζη είναι ίδια η Μαντώ Μαυρογένους και ο Πέτρος Φυσσούν γεννημένος Δημήτρης Υψηλάντης.
Δεν ασχοληθήκαμε και ιδιαίτερα με το αν ο Παπαφλέσσας είχε άσχημο (πολύ όμως, και τον ξέπλυνε με το Μανιάκι) βίο ή αν ο Γιάννης Μακρυγιάννης ήταν το μεγαλύτερο… νόπανο της εποχής: στηριχθήκαμε στα δικά του απομνημονεύματα, που υποτίθεται ότι έγραψε στα γεράματά του (πέθανε το 1864) και ανακαλύφθηκαν τυχαία μισό αιώνα μετά. Κανείς δεν κάθισε να συγκρίνει και να τσεκάρει ιστορικά γεγονότα: βολευτήκαμε.
Κοντολογίς, διαβάστε κάνα βιβλίο. Ειδικά του Δημήτρη Φωτιάδη τους 4 τόμους για την Επανάσταση (μυθική έκδοση) όπως και πολλά άλλα. Θα εντυπωσιαστείτε με τις ελλιπείς μας γνώσεις…
