3 Μαρτίου 1878, υπογράφεται η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου μεταξύ Οθωμανών και Ρώσων εκπροσώπων.
Ήταν μια διμερής συνθήκη που συνομολογήθηκε θέτοντας τέρμα στον ρωσοτουρκικό πόλεμο (Απρίλιος 1877 – Ιανουάριος 1878), η ένοπλη φάση του οποίου είχε λήξει με τη Συνθήκη της Αδριανούπολης.
Η παρούσα συνθήκη υπογράφτηκε στο προάστιο Άγιος Στέφανος της Κωνσταντινούπολης, εξ ου και το όνομά της και τα ανέτρεπε όλα: δημιουργούσε μια μεγάλη Βουλγαρία ως αυτόνομη ηγεμονία συνολικής έκτασης, η οποία… έπιασε από τον Δούναβη μέχρι το Αιγαίο, έχοντας εκτός από τη σημερινή Βουλγαρία σχεδόν όλη τη σημερινή ελληνική Μακεδονία πλην Θεσσαλονίκης, Χαλκιδικής και τη μισή Θράκη (!), Ρουμανία, Σερβία και Μαυροβούνιο μετά καθίσταντο ανεξάρτητα κράτη και χωρίς οθωμανικό ζυγό ενώ Ερζεγοβίνη και Βοσνία καθίσταντο επίσης αυτόνομες, αποσπώμενες μεν οριστικά από την Οθωμανική Αυτοκρατορία αλλά υπό την κηδεμονία της Αυστρίας (ως αντάλλαγμα για τη μη συμμετοχή της στον πόλεμο κατά της Ρωσίας).
Επίσης η Ρωσία εξασφάλιζε την απόδοση σε αυτήν όσων εδαφών έχασε με τον Κριμαϊκό πόλεμο καθώς επίσης εδάφη στην Καυκασία και την Αρμενία, όπου και επαναπροσαρτούσε μεγάλες εκτάσεις με τις πόλεις Βατούμ, Βαγιαζήτ, Καρς και Αρνταχάν.
Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ανέτρεπε πλήρως την ισορροπία δυνάμεων που είχε επιβληθεί στην ανατολή κατά τις προηγούμενες δύο δεκαετίες, προκαλώντας την αντίδραση των άλλων Μεγάλων Δυνάμεων. Τελικά η Ρωσία αναγκάστηκε να δεχτεί τη σύγκληση συνεδρίου στο Βερολίνο με σκοπό την αναθεώρηση της συνθήκης. Η συνθήκη αυτή ενώ αρχικά αποτέλεσε θρίαμβο του πανσλαβισμού στα Βαλκάνια, τελικά στη συνέχεια κατέληξε στην καταστροφή της ίδιας της ηγεμονίας της Βουλγαρίας, όπως αποδείχθηκε (με τους Βαλκανικούς Πολέμους και τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο).
Η συνθήκη του Αγίου Στεφάνου ακυρώθηκε με τη Συνθήκη του Βερολίνου στις 13 Ιουλίου 1878 ενώ η Βουλγαρία είχε αποκλειστεί από τη συμμετοχή στις συνομιλίες παρά τη ρωσική επιμονή. Το πιο αξιοσημείωτο αποτέλεσμα της συνθήκης ήταν η de jure αναγνώριση των de facto ανεξάρτητων κρατών Ρουμανίας, Σερβίας και Μαυροβουνίου, μαζί με την αυτονομία της Βουλγαρίας – αν και η τελευταία στην πράξη λειτούργησε ανεξάρτητα και χωρίστηκε σε τρία μέρη: το Πριγκιπάτο της Βουλγαρίας, την αυτόνομη επαρχία της Ανατολικής Ρωμυλίας και τη Μακεδονίας, που επεστράφη στους Οθωμανούς, ανατρέποντας έτσι τα ρωσικά σχέδια για μια ανεξάρτητη – και ρωσόφιλη – “Μεγάλη Βουλγαρία”. Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου είχε δημιουργήσει ένα Βουλγαρικό κράτος, που ήταν ότι ακριβώς φοβούνταν περισσότερο η Μεγάλη Βρετανία και η Αυστροουγγαρία…
